Choć lemury z Madagaskaru sypiają w jaskiniach najprawdopodobniej od tysięcy lat, nie było wiadomo, że jest to zachowanie tak bardzo systematyczne - podkreśla główna autorka badania, antropolog z University of Colorado Boulder, Michelle Sauther, publikująca na łamach "Madagascar Conservation and Development". Już wcześniej naukowcy zauważyli, że w jaskiniach sypiają również zagrożone, azjatyckie małpy makakowate należące do rodzaju langurów. Te smukłe, mierzące ok. pół metra zwierzęta przenoszą się do jaskiń wskutek intensywnego wylesiania. Swoje śródskalne kryjówki zmieniają jednak co kilka dni. Z południa Afryki pochodzą z kolei sporadyczne wzmianki na temat sypiających w jaskiniach pawianów.

Madagaskarskie lemury katta łatwo poznać po prążkowanym ogonie, nawet dwukrotnie dłuższym niż reszta ciała (mierząca do pół metra). Małpy te są aktywne wyłącznie w ciągu dnia. Na ziemi szukają liści, owoców i prowadzą życie towarzyskie - opowiada Sauther. Żyją w grupach liczących do 30 osobników. Większość czasu spędzają na ziemi, nie oddalając się zbytnio od drzew, gotowe do natychmiastowego powrotu w przypadku najmniejszego niebezpieczeństwa.

W lasach w pobliżu rzek lemury sypiają wysoko w konarach drzew. Na ich terenach występują również lasy, gdzie większość pni wysokich drzew porastają wielkie kolce. Spanie w koronach takich drzew jest mało wygodne i niebezpieczne, gdyż kolce ułatwiają drapieżnikom wspinaczkę - tłumaczy Sauther. Dlatego lemury żyjące w tego typu lasach wolą spędzać noc w jaskiniach wśród wapiennych klifów.

Upodobanie do jaskiń naukowcy potwierdzili podczas obserwacji 11 grup lemurów z Parku Narodowego Tsimanampesotse i rezerwatu Tsinjoriake w południowo-zachodniej części Madagaskaru. Najpierw zwrócili uwagę na częstą, poranną obecność lemurów na wapiennych klifach przylegających do lasu pełnego kolczastych drzew. "Wyglądało, jakby wyłaniały się znikąd, na pewno nie spośród drzew" - wspomina badaczka. - Byliśmy zbici z tropu. Kiedy zaczęliśmy przychodzić na miejsce jeszcze wcześniej, o świcie, widzieliśmy, jak wyłażą z jaskiń w wapiennych klifach".

"W ciągu sześciu lat obserwacji te same grupy lemurów regularnie co dnia wracały do tych samych jaskiń - dodaje. - Obserwowaliśmy systematyczny zwyczaj wykorzystywania przez nie jaskiń jako miejsca wypoczynku. To niezwykła adaptacja behawioralna, jakiej wcześniej nie napotkaliśmy".

"Sypianie w jaskiniach to coś, co lemury praktykują od bardzo dawna - dodaje antropolog. - Zachowanie to może być cechą bardzo głęboko wbudowaną w dziedzictwo naczelnych, pochodzącą sprzed milionów lat".

Lemury poszukują jaskiń dla wypoczynku z kilku powodów. Skalne lokum może chronić przed upałem bądź chłodem, sprzyjać dostępowi do wody, ale przede wszystkim zapewniać bezpieczeństwo - uważa Sauther.

Największym zagrożeniem lemurów jest żyjący wyłącznie na Madagaskarze, przypominający dzikie koty ssak - fossa. Nawet badania skamieniałości wskazują na to, że jego krewniak wielkości kuguara, wymarły kilka tysięcy lat temu, również polował na dawne lemury - zauważa Sauther.

Antropolog dodaje, że również przodkowie ludzi z południa Afryki korzystali z jaskiń m.in. dlatego, że szukali bezpieczeństwa. Przemawiają za tym m.in. szczątki istot człowiekowatych żyjących kilka milionów lat temu, znajdowane wewnątrz lub w pobliżu wapiennych jaskiń. Niektóre skamieniałe kości noszą ślady, być może uszkodzenia pozostawione przez tygrysy szablozębne. (PAP)

zan/ mrt/