Inauguracja instalacji PIAST-Q w Poznaniu to pierwsze uruchomienie komputera kwantowego budowanego w ramach European High Performance Computing Joint Undertaking (EuroHPC JU). To z kolei jest wspólna inicjatywa UE, krajów europejskich i partnerów prywatnych, mająca na celu stworzenie na Starym Kontynencie światowej klasy ekosystemu superkomputerów. Poznański komputer to także pierwsza infrastruktura EuroHPC zlokalizowana w Polsce.

PIAST-Q to komputer kwantowy opierający się na technologii uwięzionych jonów. Ma wydajność 20 kubitów (bitów kwantowych, tj. jednostek informacji kwantowej). Maszyna ma mieć pobór mocy na poziomie 2 kW i jest chłodzona powietrzem. Sprzęt dostarczyła austriacka firma Alpine Quantum Technologies.

Koordynator projektu PIAST-Q i jednocześnie koordynator konsorcjum EuroQCS-Poland Krzysztof Kurowski w rozmowie z dziennikarzami wyjaśnił, że obecnie system komputera kwantowego jest w fazie instalacyjnej. "Mamy teraz od kilku tygodni do trzech miesięcy, żeby zintegrować wszystkie komponenty komputera" - powiedział.

Jak wyjaśnił, maksymalnie po okresie owych trzech miesięcy poznański komputer kwantowy ma zostać udostępniony użytkownikom.

Z kolei w trzecim lub czwartym kwartale przyszłego roku w PCSS ma zostać zainstalowana fabryka AI, czyli zbudowany w klasyczny sposób superkomputer zoptymalizowany pod kątem przetwarzania zadań na potrzeby uczenia maszynowego i modeli językowych. "Będzie to bardzo duży system, jeśli chodzi o moc i wydajność; prawdopodobnie najpotężniejszy w Polsce, jeśli chodzi o moc obliczeniową" - zaznaczył.

"To, co chcielibyśmy zrobić, to zintegrowanie systemu kwantowego z systemem dla AI. Bo na tym styku dwóch technologii pojawiają się zupełnie nowe możliwości zastosowań, nowe pomysły na to, w jaki sposób symulować najbardziej skomplikowane problemy" - wskazał.

Dopytywany powiedział, że instalacja i utrzymanie komputera kwantowego PIAST-Q to inwestycja rzędu do 20 mln euro. Z kolei na budowę "klasycznej" maszyny PIAST-AI nakłady mogą sięgnąć 100 mln euro. Obie inwestycje bazują na takim samym modelu finansowania - 50 proc. kwoty inwestycji pochodzi z budżetu wspólnego przedsięwzięcia EuroHPC, a pozostałą część pokrywa strona rządowa.

Wiceminister cyfryzacji Dariusz Standerski w swoim poniedziałkowym wystąpieniu w PCSS zaznaczył, że instytucje europejskie pod wodzą KE zmieniły swoją perspektywę. "Dołączyliśmy do międzynarodowego wyścigu po nowoczesne technologie. Nie jesteśmy już tylko obserwatorami globalnych zmian, ale jesteśmy ich częścią i jesteśmy aktywnymi konkurentami w tym wyścigu" - zapewnił.

Dyrektor wykonawczy European High Performance Computing Joint Undertaking Anders Jensen podkreślił, że polski komputer to pierwsza z sześciu maszyn kwantowych, które inicjatywa uruchomi na całym kontynencie. Zaznaczył, że poszczególne komputery reprezentują odmienne technologie maszyn kwantowych. "Strategia jest taka, że nikt nie wie, jak najlepiej zbudować komputer kwantowy. Jest mnóstwo metod takiego przedsięwzięcia, każda ma swoje wady i zalety. Postanowiliśmy spróbować wykorzystać każdą z nich" - wyjaśnił.

Dodał, że komputer uruchomiony w Poznaniu w większości składa się z części i technologii opracowanych przez europejskie firmy.

Jensen wyraził przekonanie, że komputery kwantowe będą odgrywały dużą rolę w budowie fabryk AI. Dodał, że stworzenie i obsługa takiego superkomputera w Poznaniu ma pochłonąć ponad 87 mln euro. "To nie będzie mała maszyna. To będzie bardzo znacząca fabryka AI" - zapewnił. Dodał przy tym, że fabryka AI to jedynie maszyna, narzędzie, którego usługi będą udostępniane przedsiębiorstwom.

Poznańska fabryka AI ma być wykorzystywana w sektorach takich jak ochrona zdrowia, cyberbezpieczeństwo, robotyka, badanie kosmosu, energetyka, rolnictwo czy przy badaniu zmian klimatycznych.(PAP)

szk/ bar/