Chińskim astronomom udało się zidentyfikować układ podwójny gwiazd złożony z pulsara i gwiazdy helowej. Prawdopodobnie uformował się z fazy wspólnej otoczki obu składników. Wyniki opublikowano w "Science".
Zonglin Yang z Narodowych Obserwatoriów Astronomicznych Chińskiej Akademii Nauk w Pekinie i jego zespół zbadali pulsara PSR J1928+1815 przy pomocy gigantycznego chińskiego radioteleskopu Five-hundred-meter Aperture Spherical radio Telescope (FAST) o średnicy 500 metrów. Ustalono, iż pulsar znajduje się w ciasnym układzie podwójnym, w którym drugim składnikiem jest gwiazda helowa o masie od 1 do 1,6 masy Słońca, a okres orbitalny wynosi 3,6 godziny. Tempo rotacji pulsara to z kolei 10,55 milisekundy.
Pulsary to bardzo szybko obracające się gwiazdy neutronowe, emitujące fale radiowe. Swoje tempo rotacji zwiększają zasysając materię od towarzyszącej gwiazdy. Te pulsary, które obracają się niezwykle szybko (z okresem 30 milisekund i szybciej), nazywane są milisekundowymi.
Natomiast gwiazdy helowe to gorące gwiazdy (typów widmowych O lub B) o niezwykle silnych liniach helu i słabszych niż zazwyczaj liniach wodoru w widmie.
Pulsar PSR J1928+1815 został zidentyfikowany w ramach przeglądu nieba FAST GPPS w trakcie obserwacji 31 maja 2020 roku. Później prowadzone były kolejne obserwacje, w szczególności w 2021 i 2023 roku, które pokryły znaczną część orbity pulsara. Wykryto występowanie zaćmień. Nie udało się natomiast znaleźć towarzyszki w danych z teleskopów optycznych, co nałożyło górną granicę na jej jasność.
Powstanie takiego egzotycznego układu podwójnego nie jest w pełni zrozumiałe. Teoria przewiduje, że taki system może w trakcie ewolucji przejść fazę wspólnej otoczki gwiazdowej – jeden ze składników będzie krążył w granicach zewnętrznych warstw drugiego. Jeśli pierwszym ze składników jest gwiazda neutronowa, to według modeli teoretycznych, otoczka zostanie szybko odrzucona i pozostanie pulsar oraz odarta z zewnętrznych warstw gwiazda helowa. Do tej pory tego typu układów jednak nie zaobserwowano. System z pulsarem PSR J1928+1815 jest więc pierwszym przypadkiem.
Opisywany rodzaj układu podwójnego gwiazd jest bardzo rzadki, ale w Drodze Mlecznej może być więcej podobnych par gwiazd. Według przewidywań autorów publikacji, w Drodze Mlecznej powinno ich być od 16 do 84.(PAP)
cza/ agt/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
