Komary to owady niezwykle dobrze przystosowane do warunków, w jakich żyją. Wyposażone są w czułki z receptorami zapachu oraz wyspecjalizowany w analizie otrzymywanych aromatów mózg. Dzięki nim swoja ofiarę potrafią znaleźć z odległości kilkudziesięciu metrów.

Samce komarów żywią się nektarem z kwiatów i sokami roślinnymi. Kłują nas tylko komarzyce, którym krew kręgowców potrzebna jest do rozrodu. "Zazwyczaj atakują od świtu do południa, a potem znowu aktywują się tuż przed zmierzchem i polują do godz. 21-22. Chyba, że aura im sprzyja – w pochmurne i wilgotne dni są aktywne cały dzień. Nie lubią wiatru, który skutecznie utrudnia im znalezienie woni potencjalnej ofiary" - informuje w komunikacie Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.

Komarzyce wydają potomstwo tylko raz w życiu. Ze składanych do wody jaj, po około sześciu tygodniach wykluwają się larwy, które zanim staną się dorosłym osobnikiem, przechodzą jeszcze kilkudniowe stadium poczwarki. Samce żyją zaledwie 2-3 miesiące i nie są w stanie przetrwać zimy.

"Choć może trudno w to uwierzyć, komary są dla nas najbardziej niebezpiecznymi zwierzętami na świecie" - piszą eksperci SGGW. Według danych WHO rocznie przyczyniają się one do śmierci ponad 750 tys. ludzi. Dla porównania - podaje SGGW - krokodyle i aligatory zabijają około tysiąc osób, hipopotamy – 500 a jadowite węże – kilkadziesiąt tysięcy.

Ta statystyka jednak nie dotyczy oczywiście wszystkich miejsc na świecie. Zabija bowiem nie tyle maleńki owad, co jeszcze mniejsze bakterie, wirusy i pierwotniaki, którymi infekuje on swoje ofiary. W jednych częściach świata choroby przenoszone przez komary są powszechne, w innych praktycznie nie występują. Statystycznie największym zagrożeniem dla życia ludzi jest malaria, ale swoje żniwo zbierają także gorączka denga, żółta gorączka, zapalenie opon mózgowych, a w ostatnim czasie wirus Zika.

Na szczęście - zastrzega w komunikacie uczelnia - żaden z kilkudziesięciu polskich gatunków komarów nie przenosi chorób, które zagrażałyby życiu i zdrowiu ludzi. Podobnie jest w większości krajów europejskich. Nie oznacza to jednak, że możemy spać zupełnie spokojnie.

„Co najmniej jeden gatunek komara występujący w Polsce może być wektorem malarii. Przypadki takich zachorowań miały już u nas miejsce, ostatnie zanotowano w latach 60. XX wieku. Z malarią poradziliśmy sobie, tępiąc całkowicie populację roznoszącą zarodźce tej groźnej choroby. Nie znaczy to jednak, że nigdy ona do nas nie wróci. Poza tym istnieje ryzyko, że w naszym kraju pojawią się także komary przenoszące groźne bakterie, wirusy, pierwotniaki i pasożyty z Azji i Afryki. Na południu Europy odnotowano już przypadki owadów zarażających dengą i wirusem Zachodniego Nilu” – mówi cytowany w komunikacie prof. Stanisław Ignatowicz z Samodzielnego Zakładu Entomologii Stosowanej SGGW.

Z komarami można walczyć na różne sposoby. Najskuteczniejszym z nich jest masowe stosowanie pestycydów, ale ta metoda - jak podkreślają specjaliści - nie jest godna polecenia. „Trzeba pamiętać, że pestycydami niszczymy nie tylko komary i kleszcze, lecz także pożyteczne owady. W ten sposób zabijemy też biedronki, motyle, pszczoły i wiele innych gatunków. Takie działania nie są konieczne ani wskazane, bowiem mamy mnóstwo innych metod. Warto przede wszystkim pomyśleć o środkach ochrony osobistej i dbaniu o to, by przydomowe ogródki nie były wylęgarnią tych dokuczliwych owadów” – podkreśla prof. Ignatowicz.

Jego zdaniem najskuteczniejszymi środkami chroniącymi nas przed ukłuciami komarów są te repelenty, które zawierają duże stężenia organicznego związku chemicznego - DEET. Powodują one, że dla komarów stajemy się niewyczuwalni. Dużo możemy zrobić także, by pozbyć się komarów z naszego sąsiedztwa – i to bez szkody dla żyjących wśród nas innych organizmów.

„Wystarczy dbać o to, by w naszym otoczeniu nie było źródeł stojącej wody. Porzucona opona, zatkana rynna, metalowa puszka wypełniona wodą - to wszystko idealne miejsca do życia dla larw komarów. Nie znaczy to jednak, że należy zrezygnować z ogrodowych basenów czy oczek wodnych. W tym przypadku wystarczy zastosować środek bakteryjny, który szkodzi wyłącznie larwom komarów" - mówi prof. Ignatowicz.

Walcząc z komarami, trzeba jednak pamiętać, że stanowią one istotny element ekosystemu. „Gdybyśmy doprowadzili do ich całkowitego wyginięcia, co jest jednak mało prawdopodobne, wówczas pozbawilibyśmy pożywienia wiele gatunków zwierząt, szczególnie ryb i ptaków. Wojna totalna, jaką jest masowe stosowanie pestycydów, na pewno nie wyjdzie nam na dobre. Poza tym nie ma co martwić się na zapas – groźne choroby przenoszone przez te owady wcale nie muszą do nas dotrzeć. O tym, że komary to najniebezpieczniejsze zwierzęta na świecie, póki co warto pamiętać przede wszystkim podczas zagranicznych podróży” – podsumowuje prof. Ignatowicz.

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ agt/