Los pszczół czy trzmieli to nie tylko kluczowa kwestia dla ochrony środowiska naturalnego, ale także dla cywilizacji. To bowiem cenni zapylacze roślin.

„Przy globalnym, alarmującym spadku liczby owadów musimy dokładniej przyjrzeć się znaczeniu rolniczych chemikaliów i wyjść poza podstawową ocenę śmiertelności” - mówi Morgane Nouvian z niemieckiego Uniwersytetu w Konstancji.

Ekspertka ze swoją grupą zbadała wpływ długoterminowego oddziaływania glifosatu na ruch, reakcje na światło oraz uczenie się trzmieli. Ewentualne zmiany – argumentują naukowcy – są praktycznie równie istotne jak bezpośrednia śmiertelność owadów, ponieważ mają kluczowe znaczenie dla przeżycia i reprodukcji.

Glifosat to jeden z najbardziej znanych, często stosowanych pestycydów o szerokim spektrum działania. Substancja uważana jest zwykle za bezpieczną, bo działa na enzymy zawarte tylko w roślinach, grzybach i bakteriach.

Przed rokiem, należąca do zespołu Anja Weidenmüller odkryła wpływ glifosatu na termikę kolonii trzmieli. Owady nie były w stanie utrzymać kolonii w odpowiednio wysokiej temperaturze, a to oznacza spowolnienie ich rozwoju.

Najnowsze badanie wskazuje na kolejne skutki działania glifosatu. Naukowcy analizowali w nim zachowanie 400 trzmieli. Przewlekłe działanie glifosatu powodowało, że owady nie potrafiły uczyć się rozpoznawania niebezpieczeństw – tzw. bodźców awersyjnych.

„Na ile mogliśmy zobaczyć, owady się już tego nie uczą” – podaje dr Nouvian.

„Zdolność do kojarzenia zagrożeń ze specyficznymi wskazówkami płynącymi z otoczenia to podstawowy warunek przetrwania. Dzięki temu przystosowaniu zwierzęta mają większe szanse na uniknięcie trucizn, drapieżników i pasożytów. Dlatego wykazane przez nas zaburzenia uczenia się spowodowane glifosatem mogą potencjalnie podnieść śmiertelność zbierających pokarm owadów. Taki spadek siły roboczej miałby oczywisty wpływ na kolonię, choć wymaga to jeszcze eksperymentalnego potwierdzenia” – przestrzega ekspertka.

Jeśli natomiast chodzi o wpływ glifosatu na ruch i reakcje na światło, badacze donoszą o kilku obserwacjach.

Po pierwsze zauważyli nieznaczny spadek prędkości chodu owadów, ale tylko w używanych w eksperymencie przyrządach.

Spadła jednak siła reakcji na promieniowanie ultrafioletowe, co może mieć istotne konsekwencje dla owadów, ponieważ może wpłynąć na ich orientację w terenie.

Jak informują badacze, w Unii Europejskiej glifosat jest dopuszczony do użytku przynajmniej do 15 grudnia 2023 roku.

Niedawno – przypominają – European Food Safety Authority (EFSA) opublikowała opinię stwierdzającą, że "w profesjonalnej ocenie ryzyka nie zidentyfikowano żadnych istotnych obszarów, w których występowałyby obawy, że substancja czynna – glifosat stwarza zagrożenie dla ludzi, zwierząt lub środowiska".

Naukowcy proponują więc systematyczne, szeroko zakrojone badania wpływu tego pestycydu na owady, szczególnie zapylające, z uwzględnieniem bardziej subtelnych efektów, niż tylko bezpośrednie oddziaływanie na śmiertelność.

Więcej w publikacji źródłowej.  (PAP)

Marek Matacz

mat/ agt/