Prehistoryczne stanowisko Eynan-Mallaha na północy Izraela było dość dokładnie badane od 1955 roku. Mimo tego bogactwo stanowiska nieustannie zaskakuje naukowców.

Na łamach "Scientific Reports" archeolodzy z Francji, Hiszpanii, Izraela i USA opisują siedem instrumentów, które według dzisiejszych kryteriów zostałyby zaliczone do aerofonów - grupy instrumentów reprezentowanej dziś choćby przez flety, fagoty, trąbki, rogi czy puzony. Chodzi o instrumenty, w których źródłem dźwięku jest drgający słup powietrza, pobudzony za pomocą zadęcia.

Badane instrumenty mają 12 tys. lat i zostały wykonane z kości niewielkich ptaków wodnych, łysek lub cyraneczek. Po zadęciu wydawały one dźwięk przypominający odgłosy drapieżnych ptaków, np. krogulca czy pustułki.

Archeolodzy podkreślają, że kości małych ptaków zostały wykorzystane celowo. I dodają, że na stanowisku znaleziono również szczątki większych ptaków - choćby gęsi i łabędzi, których kości są większe i grubsze, zatem byłoby łatwiej na nich grać, a do tego dawałyby głębszy dźwięk.

Dawni mieszkańcy badanych terenów mogli więc wybierać mniejsze kości specjalnie, by - jak piszą autorzy badania - wydobyć z nich wysoki dźwięk, pozwalający naśladować drapieżniki. Instrumenty mogły być wykorzystywane do gry muzycznej, podczas polowań - albo do dawania sygnałów ptakom.

Naukowcy wiążą flety z kulturą natufijską - która na Bliskim Wschodzie, w miejscu dzisiejszych wykopalisk, istniała w okresie mezolitu, od 13 000 do 9 700 lat p.n.e. Wiadomo, że przedstawiciele tej kultury przypisywali ptakom symboliczne cechy, za czym przemawiają wykonywane z ptasich szponów ozdoby, znajdowane na stanowisku Eynan-Mallaha.

Do znanych wcześniej, ciekawszych stanowisk kultury natufijskiej zalicza się inne ośrodki na terenie dzisiejszego Izraela - stanowiska na Górze Karmel oraz w Mugharet el-Wad i Abu Hurejra. Ślady tej kultury odkryto w kilku innych miejscach na Bliskim Wschodzie, w jaskiniach i schroniskach skalnych oraz na terenach otwartych.

Stanowisko opisane w nowej publikacji znajduje się na wybrzeżu jeziora Hula, gdzie kultura natufijska była obecna przez 3 tysiące lat. Badaczy interesują praktyki i zwyczaje przedstawicieli tej kultury, gdyż prowadzili oni tryb życia przejściowy pomiędzy wędrownym a osiadłym, reprezentując cechy myśliwych - i rolników.

Badane instrumenty są pierwszym takim znaleziskiem na Bliskim Wschodzie. Nie są jednak nowością w skali światowej.

W 2009 roku w "Nature" archeolodzy informowali o odkryciu w jaskini Hohle Fels w południowo-zachodnich Niemczech, gdzie natknęli się na kawałek ptasiej kości z wywierconymi w niej pięcioma otworkami oraz na dwa fragmenty fletów z kłów mamuta. Znalezisko uznano za instrumenty muzyczne, a ich wiek określono wówczas na 35 tys. lat. Najlepiej zachowany flet został wykonany z kości ze skrzydła sępa. Znaleziono go w 12 kawałkach. Mierzy 21,8 cm długości i 8 mm średnicy. Poza pięcioma otworami na palce, na końcu znajdują się dwa nacięcia w kształcie litery V, w które grający dmuchał.

Również wcześniej znajdowano "flety z epoki" wykonane z kości ptaków, a także - z kłów mamutów. (PAP)

Anna Ślązak

zan/ agt/