Na łamach „Cell Metabolism” naukowcy pod kierunkiem prof. Stephana Herziga przekonują, że okresy poszczenia mają korzystny wpływ na zdrowie większości osób, choć zależy to od indywidualnej kondycji danego człowieka. Tym, co zapewnia pozytywne skutki postu dla naszego organizmu, jest zaś układ odpornościowy.

Już wcześniejsze badania sugerowały, że te dwa elementy - post i funkcje immunologiczne - łączą się ze sobą. Poszczenie poprawiało m.in. parametry związane z różnymi przewlekłymi stanami zapalnymi. Jednak do tej pory niewiele wiedziano na temat tego, w jaki sposób reakcje immunologiczne determinują zdrowie metaboliczne. Ale ponieważ wątroba jest ważnym ośrodkiem i regulatorem metabolizmu, duńsko-niemiecka grupa naukowców skupiła się na zrozumieniu, jak komórki wątroby i komórki odpornościowe znajdujące się w wątrobie komunikują się ze sobą w warunkach postu.

Odkryli, że aktywność immunologiczna jest niezbędna do odpowiedzi metabolicznej na post.

Na początku badacze zeskanowali DNA komórek wątroby i komórek odpornościowych, sprawdzając, które części DNA są aktywne w czasie głodu i jakie cząsteczki przekaźnikowe są w efekcie tej aktywności uwalniane.

Okazało się, że te dwie grupy komórek faktycznie komunikowały się ze sobą, a odbywało się to poprzez cząsteczkę, która ulega ekspresji w prawie wszystkich komórkach w naszym ciele, a mianowicie receptor glukokortykoidowy.

„Odkryliśmy, że to właśnie ten receptor w czasie postu umożliwia połączenie między badanymi komórkami. Usuwając go wyłącznie z komórek układu odpornościowego zaobserwowaliśmy zaburzenie sygnalizacji związanej z postem w komórkach wątroby; nie wiedziały wówczas o głodzie. Oznacza to, że komórki układu odpornościowego są w stanie bezpośrednio modulować wpływ postu na nasz metabolizm” – tłumaczy współautorka badania dr Anne Loft.

Badacze podkreślają, że to pierwszy raz w historii, kiedy udało się zaobserwować taką zależność w normalnych, „zdrowych” warunkach. „Wiedzieliśmy, że reakcje immunologiczne mogą wpływać na nasz metabolizm w ’niezdrowym otoczeniu’, ale to było coś nowego. Dowiedliśmy, że niski poziom aktywności immunologicznej jest niezbędny do wywołania zrównoważonej odpowiedzi metabolicznej na post”.

„Nasze badanie wykazało, że dobrowolny, przerywany post jest korzystny w zapobieganiu wielu ludzkim chorobom metabolicznym, w tym cukrzycy typu 2 i otyłości - podsumowuje prof. Herzig. - Wzrost liczby osób cierpiących na te choroby jest oszałamiający i nie wykazuje oznak spowolnienia. Nasze odkrycie posłuży do lepszego zrozumienia mechanizmów molekularnych stojących za tymi chorobami i pomoże ostatecznie doprowadzić do opracowania skutecznych terapii opartych właśnie na poszczeniu”.

Tzw. post przerywany to system odżywiania polegający na tym, że pokarmy spożywa się w określonym „oknie żywieniowym”, a poza nim można przyjmować tylko napoje pozbawione wartości odżywczej (niesłodzona herbata, kawa oraz woda). Okresy postu przeplatają się więc z okresami jedzenia. Wspomniane „okna żywieniowe” trwają najczęściej 8, 6 lub 4 godziny (a więc odpowiednio pości się wtedy przez 16, 18 lub 20 godzin).

W badaniu uczestniczyli naukowcy z Centrum Helmholtza w Monachium, Uniwersytetu w Ulm, Uniwersytetu Technicznego w Monachium, Niemieckiego Centrum Badań nad Cukrzycą, Szpitala Uniwersyteckiego w Heidelbergu oraz Uniwersytetu Południowej Danii. Artykuł źródłowy znajduje się na stronie: http://dx.doi.org/10.1016/j.cmet.2022.01.004 (PAP)

Katarzyna Czechowicz

kap/ zan/