W swoim dziele \"Philosophiae naturalis principia mathematica\" Newton przedstawił prawo powszechnego ciążenia, a także prawa ruchu leżące u podstaw mechaniki klasycznej. Zostało ono opublikowane 5 lipca 1687 r.

Książka stanowi gruntowne podsumowanie XVII-wiecznej wiedzy na temat podstawowych praw mechaniki, rozbudowane o wyniki własnych przemyśleń, badań teoretycznych, eksperymentów i astronomicznych obserwacji Newtona.

\"Principia\" to jedno z dzieł, które najsilniej wpłynęły na nowożytną naukę o przyrodzie. Newton sformułował w nim m.in. tzw. zasady dynamiki Newtona - trzy zasady leżące u podstaw mechaniki klasycznej i prawo powszechnego ciążenia.

Kolejne (trzy) oryginalne łacińskie wydania \"Principiów\" różnią się między sobą, gdyż Newton stopniowo rozszerzał wykład i zmieniał niektóre fragmenty. Wydanie trzecie uznawane jest za jego \"ostatnie słowo\". Ten właśnie tekst (w angielskim tłumaczeniu Andrew Motte’a z roku 1729) stał się podstawą polskiego przekładu autorstwa fizyka, dr. Sławomira Brzezowskiego, opublikowanego przez Copernicus Center Press.

Jak zauważa tłumacz, \"Principia\" mają formalną strukturę. Składają się z twierdzeń (tez), zadań i scholiów, czyli mniej formalnych objaśnień ilustrujących omawiane zagadnienia, a także wniosków i przykładów. Newton skrupulatnie strzeże logicznej spójności wykładu, odwołując się w dowodach do właściwych twierdzeń wyłożonych wcześniej. Odnośniki te zwykle umieszcza w nawiasach, wtrącając je do tekstu.

W czasach Newtona nie prowadzono jeszcze algebraicznych rachunków w takiej formie, jakiej używamy dziś powszechnie; królowały metody geometryczne, polegające na przekładaniu wartości wielkości fizycznych na długości odcinków i łuków, konstruowaniu z nich odpowiednich figur geometrycznych, badaniu relacji zachodzących między elementami tych figur i budowaniu w ten sposób dowodów twierdzeń. Ślady tego podejścia pozostały do dziś w postaci graficznego obrazu wektora, jako strzałki i szkolnej metody sumowania wektorów. Podobne do współczesnych rachunki algebraiczne znajdujemy u Newtona w formie zaczątkowej i w zapisie niekiedy trudnym w odbiorze dla współczesnego czytelnika - zwraca uwagę wydawca.

Przekład Brzezowskiego to kolejne wydanie \"Principiów\" w na polskim rynku.

Pierwszy przekład na język polski ukazał się w 2011 r. (\"Matematyczne zasady filozofii przyrody\" w przekładzie dra Jarosława Wawrzyckiego) - ponad 300 lat od momentu wydania oryginału. (PAP)

zan/ mki/