Egiptolog, dr Wojciech Ejsmond, twórczyni nowej specjalności w dziedzinie logopedii – onkologopedii – dr hab. Agnieszka Hamerlińska, prof. ucz., reżyser, dr Jan P. Matuszyński to jedni z laureatów pierwszej edycji Nagrody Instytutu De Republica za wybitne osiągnięcia naukowe.

Nagrodzone Noblem z chemii prace "to nie jest egzotyka, o której słyszało kilka osób w środowisku naukowym. To metody szeroko dziś stosowane i intensywnie badane" - powiedział w rozmowie z PAP chemik z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, dr Mateusz Penkala. Według niego jest to w pełni zasłużona nagroda.

Nazwa "chemia klik" nawiązuje do dźwięku wydawanego przez łączące się ze sobą klocki – tak w prosty sposób można budować złożone molekuły dzięki odkryciom noblistów. Chemia bioortogonalna poprzez takie połączenia wewnątrz żywych komórek pozwala tworzyć leki, testy diagnostyczne czy terapie celowane – tłumaczy prof. Jacek Jemielity z UW.

Prace laureatów Nobla z chemii oznaczają przełom w chemii bioorganicznej. Dzięki opracowanym przez nich metodom możemy np. poznawać molekularne podstawy powstawania chorób, a taka wiedza pozwala na dużo sprawniejsze prace nad nowymi terapiami i lekami - komentuje prof. Daniel Gryko z PAN.

Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii w roku 2022 otrzymali Carolyn R. Bertozzi (USA), Morten Meldal (Dania) i Karl Barry Sharpless (USA) „za rozwój chemii klik i bioortogonalnej”. Chodzi o reakcje, które pozwalają w prosty sposób tworzyć złożone cząsteczki i badać żywe komórki bez szkody dla nich samych.

To bardzo rzadki przypadek, kiedy można przyznać nagrodę za coś tak fundamentalnego dla zrozumienia naszej fizyki i świata wokół nas. To nie tylko nagroda z fizyki, ale i nagroda z filozofii - ocenił tegorocznego Nobla z dziedziny fizyki dr hab. Rafał Demkowicz-Dobrzański.

Anton Zeilinger to genialny fizyk. W czasie naszej pracy mieliśmy wzloty i upadki, czasami błądziliśmy, ale prawie zawsze to, co on powiedział, okazywało się szczególnie istotne - wspomina współpracę z tegorocznym noblistą prof. Marek Żukowski, dyrektor International Centre for Theory of Quantum Technologies w Uniwersytecie Gdańskim.

Laureaci tegorocznej nagrody Nobla w dziedzinie fizyki: Alain Aspect (Francja), John F. Clauser (USA) i Anton Zeilinger (Austria) przeprowadzili przełomowe eksperymenty z wykorzystaniem splątanych stanów kwantowych, w których dwie cząstki zachowują się jak pojedyncza jednostka, nawet gdy są rozdzielone. Wyniki utorowały drogę dla nowej technologii opartej na informacjach kwantowych.

Zanim zaobserwujemy cząstkę, nie możemy powiedzieć, że ona gdzieś była, ale nie możemy też powiedzieć, że nie było jej nigdzie. Język słabo sobie radzi z opisem zjawisk z mechaniki kwantowej - mówił w rozmowie z PAP jeden ze zdobywców tegorocznego Nobla z fizyki prof. Anton Zeilinger.