Dokument filmowy powstał z inspiracji książkowym reportażem Dagmary Bożek pt. „Polarniczki. Zdobywczynie podbiegunowego świata”, który ukazał się w 2021 r. Reżyserem jest Kuba Witek – podróżnik i twórca filmów dokumentalnych, m.in. ukazujących życie na Północy. Muzykę – stworzoną m.in. na bazie dźwięków nagrywanych przez naukowców badających lodowce Spitsbergenu – skomponował Łukasz Palkiewicz.

Film przedstawia historie pięciu bohaterek. Są nimi: biotechnolog Anna Kołakowska, chemik Wiesława Ewa Krawczyk, ekolog Anna Krzyszowska Waitkus, lichenolog Maria Agata Olech i hydrolog Joanna Pociask-Karteczka.

„To pionierki, które przecierały szlaki w środowisku wówczas zdominowanym przez mężczyzn. Wśród tych pań mamy trzy, które dokonały czegoś jako pierwsze kobiety w polskim środowisku polarnym. Pani prof. Maria Agata Olech była pierwszą kobietą na stanowisku kierownika wyprawy całorocznej do Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego. Pani dr hab. Wiesława Ewa Krawczyk była pierwszą kobietą na stanowisku kierownika grupy naukowej podczas wyprawy glacjologicznej na Spitsbergen, a pani prof. Anna Kołakowska była pierwszą kobietą, która dwukrotnie zimowała w Antarktyce. Z kolei dwie pozostałe panie prowadziły pionierskie badania naukowe. Pani dr Anna Krzyszowska-Waitkus właściwie jako pierwsza prowadziła w Arktyce badania z zakresu ekologii, sprawdzając wpływ człowieka i jego działalności na środowisko polarne i tworząc podstawy metodyki tych badań. Z kolei prof. Joanna Pociask-Karteczka jako jedna z pierwszych kobiet prowadziła badania hydrologiczne na Spitsbergenie” – wskazała Dagmara Bożek, konsultantka merytoryczna filmu.

Film jest także opowieścią o spełnianiu marzeń, ambicjach i uporze w dążeniu do celu. „Chcieliśmy zawrzeć w nim takie uniwersalne przesłanie, że zawsze warto się rozwijać, warto swoje życie przeżywać po swojemu, nawet jeśli spełnianie swoich marzeń wiąże się z burzeniem szklanych sufitów. Dzięki takim paniom jak bohaterki naszego filmu, warunki pracy i podejście do kobiet w środowisku polarnym bardzo się zmieniły. Teraz nikt już nie pyta, czy kobieta może być kierownikiem wyprawy polarnej i czy kobiety powinny zimować na stacji” – powiedziała Bożek, która na co dzień pracuje w Instytucie Geofizyki PAN i od lat popularyzuje wiedzę o polarnictwie.

Dagmara Bożek przypomniała, że Polacy brali udział w wyprawach polarnych już pod koniec XIX wieku (m.in. Henryk Arctowski czy Antoni Bolesław Dobrowolski), jednak polskie, narodowe wyprawy polarne rozpoczęły się w latach 30. XX wieku, po odzyskaniu przez kraj niepodległości.

Pierwszymi kobietami, które wzięły udział w polskich wyprawach polarnych były: Zofia Michalska (do Arktyki, 1958 r.) oraz Alina Centkiewicz (do Antarktyki, 1959 r.). „Od tamtego czasu do teraz w polskich wyprawach polarnych – czy to na północ, czy południe, w całorocznych czy w letnich – wzięło udział ponad 400 kobiet” – powiedziała Bożek, która również brała udział w dwóch całorocznych wyprawach polarnych.

Dane te są na bieżąco aktualizowane i publikowane na stronie projektu „Polarniczki”: www.polarniczki.pl. To popularnonaukowe przedsięwzięcie poświęcone historii polskich badaczek Arktyki i Antarktyki, w ujęciu historycznym i współczesnym.

Zdjęcia do filmu „Polarniczki” rozpoczęły się w lutym 2022 r. Dokument trwa niemal godzinę. Twórcy wykorzystali zdjęcia z zasobów reżysera, który w ostatnich latach dokumentował życie m.in. na Grenlandii, Spitsbergenie, Wyspach Owczych i Islandii, a także materiały archiwalne z Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi.

Premiera filmu, którego angielska nazwa brzmi: „Ant/Arctic Women”, planowana jest na lato; będzie go można zobaczyć podczas festiwali filmowych.

Patronat honorowy nad przedsięwzięciem objęły Polska Akademia Nauk, Ambasada RP w Oslo i Komitet Badań Polarnych. Koproducentem filmu jest Wytwórnia Filmów Oświatowych w Łodzi, a głównym sponsorem – firma Dekpol Budownictwo, która realizuje projekt modernizacji Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego. Partnerami projektu są Instytut Oceanologii PAN oraz Instytut Biochemii i Biofizyki PAN. Realizacja filmu była także możliwa dzięki wsparciu finansowemu poprzez crowdfunding.

Więcej informacji o projekcie można znaleźć na stronie: https://film.polarniczki.pl/

Zwiastun filmu „Polarniczki” można zobaczyć pod linkiem: https://youtu.be/wy9JkRuhyyk

Nauka w Polsce, Agnieszka Kliks-Pudlik

akp/ bar/