Z wiekiem mózg zaczyna działać nieco inaczej - i nie chodzi tylko o to, że się starzeje i traci na sprawności - informują naukowcy z kanadyjskiego Baycrest Centre for Geriatric Care.

„Nasze wyniki mogą wyjaśnić, dlaczego mądrość i wiedza rosną w miarę starzenia się, nawet jeśli pamięć się pogarsza” - mówi dr Lynn Hasher, autorka pracy opublikowanej w piśmie „Trends in Cognitive Sciences”.

Jak wyjaśniają badacze, w codziennym życiu ludzie nieustannie blokują wybrane informacje, które nie są istotne dla wykonywanego zadania. Kiedy ktoś na przykład prowadzi samochód, to skupia się głównie na drodze, a nie na muzyce płynącej z radia.

Z czasem jednak ta zdolność ulega osłabieniu. „Gdy starsi dorośli starają się przypomnieć sobie jakiś detal, mają z tym więcej trudności, niż młodzi, ponieważ szczegół ten w ich pamięci powiązany z wszelkiego rodzaju innymi informacjami i muszą oni je odfiltrować” - tłumaczy dr Hasher.

„Wyobraźmy sobie, że ktoś zna pięć osób imieniem John i próbuje sobie przypomnieć nazwisko jednej z nich. Okaże się to trudniejsze, niż gdyby znał tylko jedną osobę o tym imieniu. Podobnie wygląda sytuacja, gdy ktoś starszy próbuje sobie przypomnieć jakieś szczegóły” - kontynuuje badaczka.

Jej zespół przeanalizował własne oraz inne badania przeprowadzone w ostatnich 20 latach. Na przykład w części z nich młodym i starszym dorosłym prezentowano zdjęcia z umieszczonymi na nich wyrazami. Słowa miały rozpraszać badanych. Zadanie polegało na ignorowaniu wyrazów i odpowiadaniu, czy wyświetlane obecnie zdjęcie jest takie samo, jak poprzednie. Później jednak pytano ochotników o słowa, które mieli ignorować. Jeśli na przykład na jakimś zdjęciu wyświetlił się wyraz „wodór”, później mogło paść pytanie o najbardziej powszechny pierwiastek w Słońcu.

Starsze osoby lepiej radziły sobie z odpowiedziami pytania odnośnie właśnie wyświetlanych wcześniej słów, niż na pytanie o inne zagadnienia. Tymczasem młodym osobom rozpraszające wyrazy nie pomagały w odpowiedziach.

Podobne wyniki przyniosły badania mózgu. W jednym z nich ochotnikom pokazywano zdjęcia z dwóch różnych kategorii (np. twarzy i krajobrazów) i po zniknięciu obrazu proszono ich, aby zapamiętali tylko jedną kategorię. Obserwacja aktywności mózgu wskazała, że starsze osoby zapamiętywały obie kategorie, w przeciwieństwie do młodych.

Naukowcy tłumaczą, że bardziej „zaśmiecona” pamięć utrudnia przypominanie sobie szczegółów, to jednak ma też pewną przewagę. Oprócz tego, że starsi mogą pochwalić się szerszą wiedzą ogólną i mądrością mądrością, to również lepiej wykorzystują wcześniej zdobyte informacje, w tym informacje rozpraszające, do podejmowania decyzji czy wykonywania kreatywnych zadań.

„W laboratoriach badawczych zwykle skupiamy się na precyzji pamięci, jednak w realnym życiu rzadko ma to znaczenie. Jako naukowcy możemy przeceniać negatywne działanie wieku na pamięć, a nie doceniać pozytywnego” - podkreśla dr Harsher.

Autorzy publikacji uważają nawet, że można stworzyć specjalne programy treningowe, które pomogłyby starszym osobom jeszcze lepiej wykorzystywać szczególne cechy ich pamięci.

Więcej informacji na stronie https://els-jbs-prod-cdn.jbs.elsevierhealth.com/pb-assets/journals/trends/cognitive-sciences/responsive/S1364661321003107-1644607818963.pdf (PAP)

Marek Matacz

mat/ zan/