Jak wykazali dr Chuck Cannon, dyrektor Centrum Nauki o Drzewach The Morton Arboretum w Lisle, Illinois, USA oraz jego współpracownicy z Uniwersytetu Tuscia we Włoszech i Uniwersytetu w Barcelonie w Hiszpanii, stare drzewa (często ponad 10 do 20 razy starsze od przeciętnego osobnika w lesie) radykalnie zmieniają ogólną różnorodność genetyczną i skład przystosowawczy otaczających ich populacji, co ma kluczowe znaczenie dla długoterminowego przetrwania lasu.

„Zbadaliśmy wzorce demograficzne, które wyłaniają się ze starych lasów na przestrzeni tysięcy lat. Jest bardzo mały odsetek drzew, które 'wygrały na loterii' w historii życia i osiągają znacznie wyższy wiek, łącząc cykle środowiskowe obejmujące wieki – powiedział Cannon. - W naszych modelach te rzadkie, wiekowe drzewa okazują się kluczowe dla długoterminowej zdolności adaptacyjnej lasu, znacznie poszerzając czasową rozpiętość ogólnej różnorodności genetycznej populacji”.

Jak wskazują autorzy, śmierć wiekowych drzew wynika bardziej z przypadków zachodzących w ich środowisku niż z przewidywalnych procesów. Stare drzewa, które w warunkach modelowych stanowią mniej niż 1 proc. populacji, przyczyniają się do niezwykle ważnej różnorodności genetycznej i biologicznej całej populacji lasu, reprezentując szeroki zakres historycznych warunków środowiskowych, które obejmują setki, a nawet tysiąc lat.

Najstarsze drzewa przetrwały niezliczone zmiany środowiskowe na przestrzeni setek lub tysięcy lat, a ta genetyczna odporność jest z kolei przekazywana lasowi. Co więcej, stare drzewa stanowią siedlisko dla zagrożonych gatunków i pochłaniają nieproporcjonalną ilość węgla w porównaniu z typowymi dojrzałymi drzewami.

Niestety, wylesianie trwa na całym świecie, a ogólny wskaźnik śmiertelności drzew może wzrastać - od biomu borealnego po tropiki.

Jak wykazały badania na modelach, maksymalny wiek, jaki mogły osiągnąć drzewa był szczególnie wrażliwy na obserwowane wskaźniki śmiertelności. Przy wyższych wskaźnikach śmiertelności (jak te, które można uznać za wynik zmian klimatu), zdolność drzew do osiągnięcia równie imponującego wieku jest bardzo ograniczona lub praktycznie żadna.

„Wraz ze zmianami klimatu prawdopodobne jest, że wskaźniki śmiertelności drzew wzrosną, a wiekowe drzewa coraz trudniej będzie znaleźć w lasach – powiedział Cannon. - Wycinając tak stare drzewa, na zawsze tracimy dziedzictwo genetyczne i fizjologiczne, które zawierają, a także unikatowe siedliska ważne dla ochrony przyrody” – dodał.

Autorzy zauważają, że chociaż rekultywacja lasów i sadzenie drzew są ważnymi narzędziami poprawy zarówno lokalnego, jak i globalnego środowiska, sędziwych drzew nie można odzyskać ani zregenerować bez upływu wielu stuleci i pokoleń drzew. I dlatego należy chronić te nieliczne, które przetrwały. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ ekr/