W poniedziałek w Sztokholmie Komitet Noblowski ogłosił, że laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny zostali trzej Amerykanie: Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael W. Young. Odkryli oni molekularnych mechanizmy kontrolujące rytmy okołodobowe u organizmów.

"Znam profesora Rosbasha, współpracowaliśmy ze sobą, mamy kilka prac wspólnych na temat rytmów okołodobowych" – powiedziała w rozmowie z PAP prof. Elżbieta Pyza z Instytutu Zoologii i Badań Biomedycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. "To człowiek wymagający, bardzo bystry umysł" – dodała.

Badaczka w swojej pracy zajmuje się zmianami strukturalnymi, które zachodzą w mózgu w ciągu doby - u muszki owocowej i u ssaków.

Nagroda Nobla dla chronobiologów jest dla niej zaskoczeniem. "Nie spodziewałam się tego!" - przyznała.

Zapowiedziała, że w przyszłym roku prof. Rosbash ma wygłosić w Krakowie wykład plenarny podczas konferencji Neurofly. Dodała, że prof. Rosbash opowiadać będzie właśnie o molekularnych mechanizmach zegara biologicznego u muszki owocowej.

Wyjaśniła, że jeśli chodzi o badania nad zegarem biologicznym, Rosbash jest jedną z bardziej rozpoznawalnych osób, podobnie jak i Young, który również pracuje nad muszką owocową. "Obaj byli pionierami, jeśli chodzi o rozszyfrowanie molekularnego mechanizmu zegara okołodobowego" – powiedziała prof. Pyza. Dodała, że Jeffrey Hall pracował z Rosbashem. "Stanowili team i opublikowali wiele wspólnych prac" - powiedziała.

Prof. Pyza komentując werdykt Komitetu Noblowskiego powiedziała: "To ważne badania". I wyjaśniła: "Wiemy, że zegar biologiczny kieruje rytmem snu i czuwania. Jeżeli rytm jest zaburzony, wpływa to na kondycję organizmu".

Podsumowała, że dzięki badaniom noblistów wykazano, że "zegar biologiczny jest bardzo ważny dla zdrowia. Jego zaburzenie jest przyczyną wielu chorób, również nowotworowych, depresji, innych zaburzeń psychicznych. Ma wpływ na zdrowie, zapewnia dobrą kondycję i długowieczność".

Prof. Elżbieta Pyza opowiedziała, że zegar biologiczny jest w każdej komórce, "ale ujawnia się tylko w komórkach, które nazywamy oscylatorami". Dodała, że oscylacje okołodobowe można zaobserwować np. w mózgu, wątrobie czy narządach wewnętrznych. "Ale rytm wszystkim rytmom w narządach wewnętrznych nadaje zegar nadrzędny, który u człowieka jest w mózgu - w jądrze nadskrzyżowaniowym podwzgórza".

Wyjaśniła, że teraz chronobiolodzy na całym świecie chcą dokładniej poznać związek między rytmem okołodobowym a chorobami. Badacze chcą też m.in. poznać, "jak wygląda synchronizacja pomiędzy różnymi procesami w organizmie i czy są one pod kontrolą zegara nadrzędnego" - powiedziała.(PAP)

Autor: Ludwika Tomala

Edytor: Agnieszka Tkacz

Nauka w Polsce

lt/ agt/