Niestety, w Polsce bardzo słabo rozpoznawana jest tzw. pionowa struktura smogu, co wynika z braku rutynowych pomiarów w tym zakresie - napisali autorzy stanowiska, pod którym podpisał się dr hab. Krzysztof Markowicz, przewodniczący Rady Naukowej Poland-AOD.

Naukowcy zaznaczyli w dokumencie, że konieczne jest ulepszenie systemu ostrzegania o smogu, zwłaszcza w niewielkich miejscowościach, gdzie nie ma stacji monitoringu jakości powietrza. "Niezbędne jest podjęcie regulacji prawnych oraz działań na szczeblu centralnym i samorządowym, mających na celu redukcję emisji (zanieczyszczeń – PAP ) ze środków transportu oraz z gospodarstw domowych poprzez wsparcie umożliwiające wymianę wysoko-emisyjnych, często przestarzałych systemów ogrzewania oraz poprzez wprowadzenie norm jakości węgla" – napisali.

Eksperci z Poland-AOD odnieśli się do ostatnich doniesień w mediach prezentujących zjawisko smogu jako stosunkowo nowe w Polsce, "z którym nie mieliśmy dotychczas do czynienia na tak dużą skalę". Epizody smogu z końca 2016 r. i z początku 2017 r., odnotowane w wielu miastach Polski, wzbudziły zaniepokojenie opinii publicznej. W środkach masowego przekazu prezentowano dane wskazujące, że "jakość powietrza w niektórych miejscowościach naszego kraju jest gorsza, niż południowo-wschodniej Azji, uznawanej za najbardziej zanieczyszczony rejon świata" - przypomnieli autorzy stanowiska.

Tymczasem smog występuje w Polsce od dziesięcioleci, a jego głównym źródłem jest tzw. niska emisja zanieczyszczeń związana z pojazdami na silniki spalinowe oraz spaleniem paliw kopalnych i biomasy na potrzeby ogrzewania - wskazują eksperci.

Zjawisko smogu pojawia się zwłaszcza w chłodnych porach roku, gdyż wtedy nasilona jest "niska emisja" i pojawiają się odpowiednie warunki meteorologiczne - mała prędkość wiatru, stabilność warstw atmosfery najbliższych ziemi i wysoka względna wilgotność powietrza.

Natomiast w porach cieplejszych gorsza jakość powietrza ma związek głównie z tzw. smogiem fotochemicznym - wyjaśnili autorzy stanowiska. Są to trujące związki chemiczne, które powstają wskutek oddziaływania emisji zanieczyszczeń pochodzących z transportu z "intensywnym promieniowaniem słonecznym, ale również z wiosennym wypalaniem biomasy i późnoletnim wypaleniem upraw pożniwnych".

Według naukowców z Poland-AOD "pomimo częstego występowania niebezpiecznych epizodów smogowych, w ostatnich latach obserwuje się w Polsce tendencję do spadku koncentracji pyłu zawieszonego". Potwierdzają to dane uzyskane z monitorowania jakości powietrza prowadzonego w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska, które nadzoruje Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.

Co ważne, obecnie nie odnotowuje się kwaśnych deszczy, które w latach 70. i 80. XX wieku przyczyniły się do zniszczeń środowiska naturalnego w południowo-zachodniej części Polski.

W podsumowaniu naukowcy zwrócili uwagę, że poza wprowadzeniem regulacji prawnych oraz działań na szczeblu centralnym i samorządowym – konieczne jest wzmożenie interdyscyplinarnych badań "opartych na wszechstronnym monitoringu i modelowaniu jakości powietrza" oraz studiów nt. oddziaływania emisji zanieczyszczeń na klimat.

Ich zdaniem należy zwłaszcza określić, jaki jest wpływ zmian klimatu (globalnego ocieplenia) na zmianę częstotliwości występowania warunków, które sprzyjają powstawaniu smogu.

PAP - Nauka w Polsce

jjj/ zan/