„Zasolenie wody ma wpływ na funkcjonowanie i czynności fizjologiczne organizmów. Kiedy zmieniają się właściwości środowiska, niektóre organizmy mogą zniknąć z ekosystemu a inne się w nim pojawić. To może mieć duży wpływ na wiele innych organizmów – roślinnych i zwierzęcych. Dlatego opisuję organizmy, które zamieszkują wybrzeże kamieniste wzdłuż Morza Bałtyckiego. Szukam związków pomiędzy bioróżnorodnością, a zmiennością środowiska, w szczególnościmzmiana zasolenia. W naszym morzu jest ona wyjątkowo duża, waha się od 0,5 do 30 jednostek” – mówi badaczka, jedna z laureatek VI edycji pomorskiego programu stypendialnego „Innodoktorant”.

Jak wyjaśnia, organizmy morskie mogą żyć w pełnym zasoleniu, które sięga 35 jednostek. Poniżej tego limitu są zastępowane organizmami borealnymi, które potrafią żyć w warunkach zasolenia niskiego. Kiedy zasolenie wynosi w granicach zera, zbiornik może być zamieszkany przez organizmy słodkowodne.

„Badam te zmiany na bardzo dużym obszarze, z uwzględnieniem Szwecji, Norwegii. Obserwuję, jak zmieniają się struktury zespołów organizmów poroślowych w zależności od wielkości zasolenia” – tłumaczy Orchowska.

Zespoły organizmów poroślowych stanowią obok roślinności główny i dominujący element ekosystemu strefy brzegowej. Im zasolenie jest większe, tym większa różnorodność gatunkowa. W części zachodniej Morza Bałtyckiego, gdzie zasolenie jest wyższe z uwagi na połączenie z otwartym akwenem morskim, Morzem Północnym, mogą się pojawiać gatunki charakterystyczne dla wód pełnomorskich. Natomiast wraz ze spadkiem zasolenia różnorodność organizmów poroślowych, maleje do kilku zaledwie gatunków.

Doktorantka podkreśla, że organizmy te są pożądane w morskim środowisku, tworzą bowiem podłoże dla innych organizmów. Tworzą żywe zespoły, które można porównać do raf. Mogą w nich przebywać zwierzęta przemieszczające się w wodzie. Zgrupowania organizmów często są bardzo gęste, ponieważ przestrzeń, na której mogą żyć, ograniczona jest wielkością kamienia lub innego twardego podłoża, jak molo czy falochrony. To na nich tworzą się kompleksy dla kolejnych organizmów.

Badania Orchowskiej mogą znaleźć zastosowanie w ochronie środowiska, ekologii, ale też w przemyśle, który produkuje materiały antyporoślowe.

Kiedy i komu porośla mogą szkodzić? Jak stwierdza doktorantka, materiały antyporoślowe są stosowane m.in. do pokrywania kadłubów statków. Porośla na statkach, które pokonują duże odległości, mogłyby spowalniać ich ruch lub narażać armatorów na większe koszty związane ze spalaniem paliw. Porastanie może zmniejszać opływowość konstrukcji, może też osłabiać materiał, z jakiego jest zbudowany statek. Materiały takie wykorzystują stocznie, są to przede wszystkim farby.

Z kolei modelami ekologicznymi zajmują się fizycy i matematycy oraz niektórzy ekolodzy. Modele takie służą badaniom bioróżnorodności organizmów na wybranym obszarze. Jest to przedstawienie w sposób matematyczny (za pomocą algorytmów) procesów i związków pomiędzy różnymi parametrami (także biologicznymi) zachodzącymi w środowisku morskim. Mapowanie obszarów występowania zespołów fauny poroślowej potrzebne jest np. do wyznaczania obszarów Natura 2000.

Wyniki badań doktorantki mogą być wykorzystane przez służby ochrony środowiska w strefie nadbałtyckiej w celu szacowania ekologicznych skutków umieszczania konstrukcji podwodnych dla ekosystemu. W budownictwie mogą pomóc w doborze materiałów odpornych na porastanie przez wybrane gatunki organizmów poroślowych oraz w wyborze korzystnych miejsc pod inwestycje.

PAP – Nauka w Polsce, Karolina Olszewska

kol/ agt/