Spolaryzowane światło o zachodzie słońca pozwala nietoperzom skalibrować ich magnetyczny kompas – sugerują badania, o których informuje pismo “Nature Communications”.
Oprócz zmysłu echolokacji i zmysłu magnetycznego nietoperze – jako jedyne znane ssaki – mogą wykorzystywać do nawigacji światło spolaryzowane – twierdzą naukowcy z Queen\'s University w Belfaście. Jak dotąd podobne zdolności wykazano u ptaków, płazów, ryb z rodzinny sardelowatych oraz owadów – na przykład żuków gnojowych.
Fale świetlne drgają zwykle w wielu płaszczyznach prostopadłych do ich kierunku ruchu, gdy jednak ulegną spolaryzowaniu, drgania następują tylko w jednej płaszczyźnie. Polaryzacja może nastąpić po przejściu przez odpowiedni filtr lub dzięki rozproszeniu w atmosferze.
Ludzki wzrok niewsparty przyrządami w rodzaju polaryzujących okularów zwykle nie odróżnia światła spolaryzowanego od niepolaryzowanego, choć niektórzy ludzie, patrząc pod określonym kątem na wodę, szkło czy ekran LCD mogą dostrzec tak zwaną figurę Haidingera (szczotkę Haidingera) po raz pierwszy opisaną przez austriackiego fizyka Wilhelma von Haidingera w 1844 roku.
Dr Richard Holland był jednym z naukowców, którzy w roku 2006 odkryli, że nietoperze wykorzystują do nawigacji pole magnetyczne Ziemi, jednak ten „kompas” musi być kalibrowany. Jak wykazały inne eksperymenty, do kalibracji dochodzi o zachodzie Słońca, gdy nietoperze rozpoczynają aktywność. Przypuszczano, że jako punkt odniesienia służy po prostu tarcza zachodzącego słońca. Jednak „przesunięcie” Słońca za pomocą luster nie zakłóciło procesu kalibracji. Dlatego badacze skupili się na świetle spolaryzowanym – wiadomo, że jego rozkład na niebie jest ważny na przykład dla ptaków.
Naukowcy z zespołu doktora Hollanda umieszczali nietoperze w pojemnikach z polaryzującymi okienkami, po czym wypuszczali, aby obserwowa ich powrót do macierzystej jaskini w Bułgarii.
Nietoperze miały dobry widok na Słońce, ale w części pojemników polaryzator był przekręcony o 90 stopni, co zakłócało wzory tworzone przez spolaryzowane światło.
Następnie nietoperze były wywożone w miejsce odległe około 20 kilometrów od jaskini, z której pochodziły i śledzono ich lot. Nietoperze, które patrzyły przez przekręcony polaryzator znacznie gorzej radziły sobie z trafieniem do „domu”.
O ile owady mają w swoich oczach specjalne struktury mogące wykrywać światło spolaryzowane, w przypadku kręgowców sposób wyczuwania polaryzacji wciąż pozostaje tajemnicą.(PAP)
pmw/ krf/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
