Król perski Kambyzes II wyprawił się w 525 r. p.n.e. na Egipt. Pokonawszy faraona Psammetycha III, zaprowadził w Egipcie perskie panowanie. Po zdobyciu Memfis i Teb, Kambyzes postanowił przejąć oazę Siwa, znajdującą się na Pustyni Libijskiej, gdzie mieściła się wyrocznia boga Amona-Re.

Grecki historyk Herodot pisze, że perska armia zapuściła się w głąb pustyni na wysokości Teb (Luksor). Ślad po tej ogromnej armii zaginął, Herodot zaś – na podstawie rzekomo ówczesnych relacji - przyjmuje, że Persów zasypała burza piaskowa: „a gdy właśnie spożywali śniadanie, zawiał ku nim wielki i niesamowity wiatr południowy, który, niosąc z sobą góry piasku, zasypał ich – i w ten sposób zniknęli (przeł. S. Hammer)”.

Począwszy od XIX w. archeolodzy, zarówno amatorzy, jak i profesjonaliści, próbowali odnaleźć tę legendarną armię, jednak bez powodzenia.

Zdaniem egiptologa, prof. Olafa Kapera z Uniwersytetu w Lejdzie (Holandia), to wcale nie burza piaskowa spowodowała zagładę armii. Jego zdaniem, armia została pokonana przez Egipcjan.

Jak wyjaśnia Kaper, armia perska dotarła do oazy Dachla i tam została zaskoczona przez wojska Petubastisa III, władcy egipskiego, o którym zachowało się niewiele świadectw. Petubastis odzyskał następnie dużą część Egiptu i koronował się w Memfis na faraona.

Kaper dokonał swojego odkrycia przypadkiem, kiedy zaangażowany był w wykopaliska w oazie Dachla. Niedługo wcześniej udało mu się odczytać listę tytułów wyrytych na kamiennym bloku, jakimi szczycił się Petubastis III. Z ustaleń wynikło, że w Dachla musiała znajdować się twierdza w czasach inwazji perskiej. Dodatkowe informacje na temat Petubastisa, rezultaty wykopalisk oraz opowieść Herodota ułożyły się w jedną całość.

Zdaniem Kapera, pogłoska o burzy piaskowej, która zasypała armię perską, pochodziła od następcy Kambyzesa, Dariusza. Dariusz pragnął utrzymać mit niezwyciężonej armii perskiej, dlatego jej wstydliwą klęskę przypisał czynnikom naturalnym. Herodot, 75 lat później, uznał tę manipulację za wiarygodną pogłoskę.(PAP)

krx/ krf/