Publikacja opisująca nowy dla nauki gatunek orchidei z rodzaju Hymenorchis autorstwa dr hab. Marty Kolanowskiej (Uniwersytet Łódzki) i dra Sławomira Nowaka (Uniwersytet Gdański) ukazała się na łamach czasopisma "Annales Botanici Fennici".

Dr Kolanowska podkreśla, że bioróżnorodność Papui-Nowej Gwinei pozostaje słabo poznana. Świadczy o tym fakt, że tylko w latach 1998-2008 odkryto w tej części wyspy ponad 1000 nowych dla nauki organizmów, m.in. 12 gatunków ssaków, 43 gadów, 134 płazów i 580 gatunków bezkręgowców. W tym okresie spośród 218 odkrytych nieznanych wcześniej roślin niemal 100 stanowiły storczyki.

Polscy naukowcy prowadzą badania w Papui-Nowej Gwinei we współpracy z Czeską Akademią Nauk od końca 2017 roku.

"Florę orchidei eksplorowaliśmy zarówno podczas prac terenowych prowadzonych na Górze Wilhelma, jak i podczas wizyt w herbariach zlokalizowanych na wyspie. Obecnie prowadzimy badania porównawcze, których celem jest określenie różnic we florze storczyków pierwotnego i wtórnego lasu tropikalnego" - opowiadała badaczka.

Nowo opisany gatunek storczyka - Hymenorchis papuana - zebrano w górach prowincji Enga już w 1978 r, lecz okazy tej rośliny wywieziono z Papui-Nowej Gwinei. Zostały odnalezione podczas prac prowadzonych w zielniku Universität Basel w Szwajcarii.

"Są to niewielkie orchidee osiągające zaledwie 1,8-6,5 cm wysokości. Ich drobne liście o ząbkowanych brzegach rozmieszczone są wzdłuż łodygi. Kwiatostan składa się z zaledwie 2-3 niepozornych, żółtawych kwiatów" - opisywała dr Kolanowska.

Rodzaj Hymenorchis występuje od Wietnamu, przez Jawę i Filipiny do Nowej Kaledonii. Największa różnorodność tych storczyków obserwowana jest na Nowej Gwinei, gdzie potwierdzono występowanie dziewięciu gatunków.

Dr Sławomir Nowak podkreśla, że flora orchidei Nowej Gwinei należy do najbardziej różnorodnych w skali świata. Szacuje się, że około 95 proc. występujących tu storczyków to endemity - gatunki nie występujące nigdzie indziej na świecie.

Wiele z nich to niezwykłe gatunki. "Warto wspomnieć chociażby o niedawno opisanym gatunku Bulbophyllum nocturnum, który kwitnie w ciągu jednaj nocy, a nad ranem kwiaty już opadają. Niestety stan naszej wiedzy o storczykach Nowej Gwinei nadal jest niewystarczający i wiele gatunków znamy wyłącznie z pojedynczych materiałów zielnikowych" - dodał dr Nowak.

Ponad 70 proc. Nowej Gwinei pokrywają lasy, w tym wyjątkowo bogate górskie lasy równikowe. I chociaż wyspa pozostaje najbardziej zalesionym obszarem w tamtym regionie, to w wielu miejscach prowadzi się intensywną wycinkę, zwłaszcza w części należącej do Papui-Nowej Gwinei. Miejsce wyciętego lasu zazwyczaj zajmują monokultury palmy olejowej.

Zdaniem naukowców trudno przewidzieć przyszłość lasów Nowej Gwinei, choć znając sytuację w innych, podobnych częściach świata, można się obawiać najgorszego. Zwłaszcza, że formalnie pod ochroną jest mniej niż 3 proc. obszarów lądowych wyspy.

"Właśnie dlatego rozpoznanie flory wyspy jest tak ważne, a opisywanie bioróżnorodności to swoisty wyścig z czasem" - podsumował dr Sławomir Nowak.

PAP - Nauka w Polsce, Kamil Szubański

szu/ zan/