Jak wyjaśniają Barcz i Świeboda, w sensie politycznym Traktat z Lizbony jest zamknięciem reformy instytucjonalnej, rozpoczętej wraz z Traktatem z Nicei i związanej integralnie z rozszerzeniem UE oraz przygotowaniem jej do funkcjonowania w warunkach globalnej rywalizacji. W sensie prawnym Traktat z Lizbony zmienia traktaty stanowiące Unię i jeśli nawet jedno z jej państw nie wyrazi na to zgody, nie wejdzie w życie.

Prawnicy podkreślają, że zarzucenie planów doprowadzenia do wejścia w życie tego dokumentu oznaczałoby porażkę wewnętrznej konsolidacji w UE.

"Dylemat przed jakim stoi w tej chwili UE dotyczy legitymizacji integracji europejskiej oraz równowagi między skutecznością działań i wymogami zbliżenia do obywatela - tłumaczą. - "Unia jest stabilnym systemem politycznym, którego istnieniu nie grożą turbulencje związane z trudnościami w ratyfikacji nowego traktatu. Będzie ona działać dalej, ale następstwem braku reformy ustrojowej będą problemy oddziałujące zwłaszcza na spójność procesu integracji europejskiej, a w szczególności na status państw nowych i słabszych w UE".

Barcz i Świeboda dodają, że postęp globalizacji oraz sukces wschodzących potęg oznacza przesunięcie punktu ciężkości w kierunku efektywności działań, co jednak nie musi pozostawać w sprzeczności ze wzmacnianiem wymiaru demokratycznego UE

Określając możliwe scenariusze "po referendum w Irlandii" eksperci kierują się obowiązującym obecnie prawem UE. Możliwe są trzy warianty: pierwszy to kontynuowanie procesu ratyfikacji Traktatu z Lizbony, drugi - porzucenie Traktatu z Lizbony i pozostanie przy obecnie obowiązujących Traktatach w brzmieniu nadanym przez Traktat z Nicei, a trzeci - porzucenie Traktatu z Lizbony i podjęcie - po jakimś czasie - prac nad nowym traktatem rewizyjnym. (Szerzej o konsekwencjach poszczególnych wariantów na stronie www.nipmie.pl ).

Najwyżsi przedstawiciele państw członkowskich skupieni w Radzie Europejskiej w dniach 19-20 czerwca 2008 roku zdecydowali się na wariant pierwszy. Zdaniem polskich ekspertów, za takim rozwiązaniem przemawiają istotne argumenty.

DLACZEGO TRAKTAT Z LIZBONY JEST WAŻNY DLA POLSKI

Według prawników, Traktat z Lizbony, jako efekt kompromisu w gronie 27 państw członkowskich UE, nie jest arcydziełem legislacji międzynarodowej. Jednak, w świetle analiz, doprowadzenie do jego wejścia w życie jest dla Polski rozwiązaniem optymalnym.

"Taktat z Lizbony prowadzi do umocnienia spójności wewnętrznej Unii, przekształcając ją w jednolitą organizację międzynarodową. Zwiększając liczbę obszarów, w których decyzje będą podejmowane w Radzie większością kwalifikowaną oraz wprowadzając w tej mierze tzw. podwójną większość, Traktat sprawia, że w większym stopniu chroniona będzie zasada solidarności" - oceniają Barcz i Świeboda. W ich opinii, bez większej elastyczności procesu decyzyjnego trudno myśleć o dalszej liberalizacji w ramach rynku wewnętrznego.

Prawnicy zwracają ponadto uwagę, że bez podstawy traktatowej, trudniej byłoby zadbać o wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego, które musi opierać się na dwóch filarach - dywersyfikacji źródeł zaopatrzenia oraz ustanowieniu wspólnego rynku energetycznego w Unii.

Dodatkowo podkreślają, że Traktat umacnia legitymację demokratyczną Unii, konsolidując zwłaszcza rolę parlamentów narodowych, które będą w stanie nie tylko monitorować przestrzeganie zasady subsydiarności, lecz również kontrolować podejmowanie decyzji o zasadniczym znaczeniu dla ustroju Unii. Traktat z Lizbony ustanawia podstawy instytucjonalne dla rozwoju Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, niezbędnego dla umocnienia tożsamości politycznej Unii.

Odrzucenie Traktatu z Lizbony może oznaczać spowolnienie strategii rozszerzenia oraz narastającą pokusę fragmentacji procesu integracji europejskiej. Byłaby to, zdaniem Barcza i Świebody, perspektywa dla Polski wyjątkowo niekorzystna.

"Polska staje się silniejsza siłą Unii Europejskiej. Taki był zasadniczy sens akcesu do Unii Europejskiej" - podsumowują eksperci. UCZ

PAP - Nauka w Polsce

bsz