W poniedziałek w RCL pojawił się projekt noweli ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Wcześniej pracował nad nim zespół koordynowany przez wiceministrę nauki Karolinę Zioło-Pużuk, złożony z przedstawicieli ministerstwa nauki, korporacji Akademii, instytutów naukowych PAN oraz związków zawodowych.

- Ta ustawa będzie naszym wspólnym sukcesem – sukcesem Polskiej Akademii Nauk (rozumianej jako kierownictwo akademii oraz instytuty) i Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, reprezentowanego przez panią minister Karolinę Zioło-Pużuk. Pomogła też życzliwość pana premiera oraz jego otoczenia z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Teraz mam ogromną nadzieję, że ten projekt przejdzie bardzo szybką ścieżkę legislacyjną – powiedział PAP prezes Konarzewski.

Pytany, na jakie zmiany szczególnie czeka, wskazał m.in. na powołanie nowego organu ustawowego, jakim będzie Zgromadzenie Dyrektorów Instytutów PAN. Dotąd bowiem istniało ono jedynie na bazie statutu akademii, nie ustawy. – Mam nadzieję, że da to dyrektorom na tyle samodzielności, że poczują się jeszcze bardziej współodpowiedzialni za akademię – podkreślił prezes PAN. Wcześniej kwestia ustalenia nadzoru nad instytutami była jednym z głośniejszych punktów spornych między korporacją a dyrektorami tych instytutów.

Prezes Konarzewski wskazał też na uporządkowanie kwestii wewnątrzkorporacyjnych, jak likwidacja rozróżnienia na członków korespondentów i członków rzeczywistych.

– Wyrównujemy to do jednego poziomu – teraz wszyscy będą po prostu członkami Polskiej Akademii Nauk; krajowymi, ponieważ członkostwo zagraniczne oczywiście zachowujemy. Uprości to naszą strukturę i komunikację na zewnątrz, ponieważ nie będziemy już musieli się tłumaczyć, dlaczego ktoś jest członkiem rzeczywistym, a inny korespondencyjnym – powiedział.

Obok wspomnianego powołania Zgromadzenia Dyrektorów Instytutów Naukowych PAN, projekt noweli ustawy o PAN wprowadza również zwiększenie niektórych kompetencji prezesa PAN w zakresie nadzoru nad majątkiem i finansami. Zaproponowano też podniesienie progu wiekowego dla uzyskania statusu członka-seniora z 70 do 75 lat, reorganizację struktury wewnętrznej wydziałów Akademii oraz możliwość tworzenia spółek celowych przez PAN i instytuty naukowe. Zmiany mają dotyczyć też dyrektorów instytutów - ich wynagrodzenia mają zostać wyłączone z ograniczeń tzw. ustawy kominowej.

Projektodawcy wymieniają pięć głównych celów proponowanych zmian: usprawnienie struktury organizacyjnej i zarządczej PAN; reforma korporacji uczonych i struktury członkostwa; ujednolicenie i modernizacja zasad zatrudnienia; wzmocnienie systemu odpowiedzialności dyscyplinarnej i unifikacja kwestii pracowniczych w jednostkach PAN; wzmocnienie pozycji PAN w systemie nauki.

Konsultacje projektu potrwają do końca br. Reforma PAN miałaby wejść w życie 1 lipca 2026 r.

O potrzebie reformy – działającej od 1952 roku – Polskiej Akademii Nauk mówi się od lat. Obecna próba nowelizacji ustawy o PAN to drugie w ostatnim czasie podejście. Proponowane przed rokiem zmiany zapisów prawnych wzbudziły ogromne kontrowersje (zwłaszcza wśród przedstawicieli PAN), a ostra polemika między Akademią a ministerstwem odbywała się również za pośrednictwem mediów. Inicjatorem tamtych propozycji był ówczesny minister nauki Dariusz Wieczorek, który jednak podał się do dymisji przed końcem ubiegłego roku. Teraz prace nad nowelą nadzoruje obecne kierownictwo resortu: minister Marcin Kulasek wraz z wiceministrą Karoliną Zioło-Pużuk. (PAP)

Nauka w Polsce

akp/ bar/