Piąty cykl obserwacyjny Teleskopu Webba rozpocznie się w lipcu 2026 roku. Space Telescope Science Institute (STScI), który koordynuje nabór wniosków obserwacyjnych od naukowców, otrzymał rekordową liczbę propozycji, dotyczących prawie wszystkich obszarów astrofizyki. Wysłano ponad 2900 wniosków obserwacyjnych.

Obszary, które naukowcy chcą badać, obejmują m.in. planety pozasłoneczne (w tym badania ich atmosfer), Układ Słoneczny, odległe galaktyki, wczesny Wszechświat, gwiazdy, populacje gwiazdowe.

W szczególności można było aplikować o czas obserwacyjny w ramach nowego programu Long-Term Monitoring Initiative, który pozwala na prowadzenie badań rozłożonych na kilka cykli obserwacyjnych teleskopu, czyli na kilka lat.

- Jesteśmy na takim etapie misji, że badacze mogą myśleć o długoterminowych strategicznych pytaniach naukowych. Chcą podejmować się odważniejszych, bardziej złożonych tematów, a ta inicjatywa jest jednym ze sposobów, na jaki umożliwiamy im to, biorąc pod uwagę oczekiwaną dłuższą żywotność Teleskopu Webba i jego wydajność - wskazał Tom Brown, kierownik Webb Mission Office w STScI.

Wzrost liczby wniosków o czas obserwacyjny wynika też z większej liczby naukowców, którzy spróbowali swoich sił w niełatwym zadaniu uzyskaniu czasu obserwacyjnego na kosmicznym teleskopie. Wzrost liczby badaczy (kierowników wniosków obserwacyjnych) wyniósł 17 proc.

Podobnie, jak w poprzednich latach, najwięcej wnioskowanego czasu obserwacyjnego (77 proc.) dotyczy spektroskopii. Jest to technika pozwalająca rozłożyć światło (falę elektromagnetyczną) na poszczególne długości fali (na kolory). Umożliwia to badanie chemii i fizyki obiektów astronomicznych.

Sporo jest wniosków, które obejmują wspólne obserwacje z innymi obserwatoriami astronomicznymi. 42 dotyczą także Teleskopu Hubble’a, 32 sieci radioteleskopów ALMA, a 32 zgłoszono w ramach programu przygotowującego do przyszłych odkryć przygotowywanym Kosmicznym Teleskopem Nancy Grace Roman.

Proces analizy i oceny wniosków obserwacyjnych jest wsparty przez blisko 550 recenzentów na zasadzie wolontariatu. Każdy z wniosków jest oceniany po anonimizacji (np. bez sekcji dotyczącej doświadczenia naukowego członków zespołu wnioskującego), tak aby skład zespołu badawczego nie wpływał na ocenę naukową. Dopiero po tej ocenie osobny panel ocenia potencjał badawczy i doświadczenie zespołu składającego wniosek, co może podwyższyć lub obniżyć pozycję wniosku na końcowej liście, w odpowiednio uzasadnionych przypadkach.

Wyniki naboru zostaną ogłoszone w marcu 2026 roku. Przyznanych zostanie około 8 tysięcy godzin czasu obserwacyjnego na Kosmicznym Teleskopie Jamesa Webba. Prawdopodobnie zaledwie około 8 proc. wniosków odniesie sukces w postaci otrzymania przydziału czasu obserwacyjnego.

Space Telescope Science Institute (STScI) to amerykański instytut zarządzający działaniem Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba, a także przyszłego Kosmicznego Teleskopu Nancy Grace Roman. Powstał w 1981 roku. Jest zarządzany przez Association of Universities for Research in Astronomy (AURA) na rzecz NASA. (PAP)

cza/ zan/