Konkurs IDUB ogłoszono w 2019 r. Pierwsza edycja obejmuje lata 2020-2026. 10 uczelni wyłonionych w programie otrzymało status uczelni badawczej, co wiąże się ze zwiększoną o 10 proc. subwencją. Środki te są przeznaczane na poprawę jakości prowadzonych tam badań naukowych i dydaktyki oraz zwiększenie szans w konkurencji międzynarodowej.

Do tego grona należą: Uniwersytet Warszawski, Politechnika Gdańska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Uniwersytet Jagielloński, Politechnika Warszawska, Gdański Uniwersytet Medyczny, Politechnika Śląska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytet Wrocławski. W ramach śródokresowej ewaluacji – w styczniu br. – wszystkie te uczelnie otrzymały pozytywną ocenę.

W poniedziałek w Gliwicach na Politechnice Śląskiej rozpoczęła się dwudniowa coroczna konferencja sprawozdawcza m.in. z udziałem władz 10 uczelni badawczych oraz zagranicznych ekspertów zaangażowanych w stworzenie, realizację i ocenianie tego programu.

W ocenie wiceministra nauki i szkolnictwa wyższego prof. Marka Gzika program przynosi „bardzo pozytywne efekty”. „Będziemy kontynuować ten program. Z tym wiążą się dodatkowe środki, które mają wesprzeć szereg działań projakościowych na uczelniach” – zapowiedział wiceminister podczas briefingu prasowego.

Jednocześnie dodał, że trwa dyskusja nad ewentualnymi zmianami i modyfikacjami - rozmowy na ten temat toczą się także na spotkaniu w Gliwicach. „Jesteśmy również w trakcie zmian ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce, dlatego dobre praktyki, które zostaną zaproponowane i wypracowane w ramach tej konferencji – i w dyskusji wśród ekspertów wspólnie z rektorami - będziemy chcieli wdrażać po to, żeby zmieniać pod względem jakościowym cały system nauki i szkolnictwa wyższego” – powiedział.

Jak podał prof. Gzik, na realizację programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” przeznaczono dotąd niecałe 500 mln zł, które były podzielone proporcjonalnie do otrzymywanej przez uczelnie subwencji. Uczelnie badawcze otrzymały dodatkowe 10 proc., a druga dziesiątka uczelni zakwalifikowanych w konkursie – dodatkowe 2 proc.

Przystępując do konkursu każda uczelnia przedstawiała swój projekt dotyczący rozwoju i funkcjonowania instytucji. Odnosząc się do tego, wiceminister przypomniał, że te dodatkowe środki na programy projakościowe mogą być wykorzystywane przez uczelnie w sposób elastyczny. „Właśnie to elastyczne podejście pozwala wskazać priorytetowe dla uczelni obszary działalności” – dodał prof. Gzik.

Politechnika Śląska jest jedną z 10 uczelni badawczych. Jej rektor prof. Marek Pawełczyk ocenił IDUB jako największy program w historii polskiego systemu szkolnictwa wyższego, który pozwala z nadzieją patrzeć w przyszłość.

Rektor wskazał, że obok zwiększonego dofinansowania 10 uczelni badawczych otrzymało również etykietę prestiżu, która ułatwia kontakty z innymi uczelniami, w tym zagranicznymi oraz z otoczeniem społeczno-gospodarczym. „Natomiast same możliwości finansowe pozwalają uczelniom przejść przez pewien proces transformacyjny. Właśnie dzięki tym środkom, które każda uczelnia mogła zainwestować tak jak chciała, własny program rozwoju był programem nieograniczonym żadnymi barierami, natomiast był oceniany przez międzynarodowy zespół ekspertów” – powiedział.

W ocenie prof. Pawełczyka program pozwolił uczelniom badawczym „przeskoczyć pewne bariery”. „Podobnie jak Polska przeskoczyła pewne bariery technologiczne - minęliśmy erę pagerów, erę czeków, a teraz minęliśmy pewną erę takiego powolnego rozwoju systemu szkolnictwa wyższego i nauki" – powiedział rektor Politechniki Śląskiej. Uznał, że gdybyśmy nadal tą drogą podążali, to "zajęłoby to wiele lat, abyśmy mogli doganiać najlepsze uczelnie w Europie i na świecie”.

Dzięki programowi IDUB – kontynuował prof. Pawełczyk – Politechnika Śląska mogła zmienić kulturę organizacyjną i kulturę pracy oraz stworzyć narzędzia do rozwoju dla naukowców, doktorantów i studentów. Z różnego rodzaju dodatkowego wsparcia skorzystało tam w sumie ok. 2,5 tys. osób.

Na dowód rektor podał dane liczbowe. „Politechnika Śląska postanowiła przeznaczyć 95 proc. tych dodatkowych środków na kapitał ludzki. To dlatego możemy obserwować takie wyniki, jak odsetek współpracy międzynarodowej mierzonej liczbą publikacji w zespole z autorem z zagranicy, który wzrósł z poziomu 20 proc. do 56 proc., czyli do takiego poziomu najlepszych uczelni światowych. Odsetek publikacji w gronie 10 proc. najlepszych czasopism wzrósł trzykrotnie. Liczba studentów zagranicznych wzrosła ponad trzykrotnie. (…) Dla Politechniki Śląskiej był to milowy krok w rozwoju naszej uczelni. Liczę, że będziemy mogli ten program kontynuować” – powiedział prof. Pawełczyk.

W wyborze polskich uczelni badawczych brał udział międzynarodowy zespół ekspertów, powołany przez ówczesnego ministra nauki i szkolnictwa wyższego Jarosława Gowina. Gronu przewodniczy prof. Lauritz Holm-Nielsen, rektor Uniwersytetu w Aarhus w latach 2005-2013 oraz współautor raportu o polskim systemie nauki i szkolnictwa wyższego „2017 Peer Review Report on Poland’s Higher Education and Science System”, przygotowanego przez ekspertów Komisji Europejskiej w ramach Horizon 2020 Policy Support Facility.

Obecny na konferencji prof. Lauritz Holm-Nielsen przypomniał w rozmowie z dziennikarzami, że fundamentem programu IDUB jest patrzenie w przyszłość, a każda uczelnia badawcza może to robić na swój sposób. „Dlatego też oceniając wyniki poszczególnych uczelni nie skupiamy się na ilości, na pojedynczych liczbach, ale na jakości i na takim otwartym, szerszym spojrzeniu” – powiedział.

Prof. Holm-Nielsen był również pytany o kondycję polskiej nauki na arenie międzynarodowej. W jego ocenie problemem jest brak widoczności polskiej nauki w świecie, co – jak mówił – jest powiązane z kwestią konieczności szerszego otwarcia się na działalność w języku angielskim, nie tylko polskim.

IV Konferencja sprawozdawcza dla uczelni uczestniczących w pierwszym konkursie w ramach programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” jest organizowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego we współpracy z Politechniką Śląską. Więcej o programie IDUB można znaleźć na stronie MNiSW: https://www.gov.pl/web/nauka/program-inicjatywa-doskonalosci--uczelnia-badawcza (PAP)

Nauka w Polsce, Agnieszka Kliks-Pudlik

akp/ bar/