Wiele osób spogląda na nią każdego dnia – romańska rotunda na Górze Zamkowej w Cieszynie widnieje na banknocie 20-złotowym. Mimo to nadal jest pełna zagadek dla naukowców. Kolejny sezon wykopalisk przyniósł nowe, zaskakujące informacje.
„Najciekawszym odkryciem są monumentalne przypory, dostawione do fundamentu świątyni” – wyjaśnia PAP Zofia Jagosz-Zarzycka z Muzeum Śląska Cieszyńskiego, która prowadzi wykopaliska wspólnie z dr hab. Teresą Rodzińską-Chorąży z Instytutu Historii Sztuki UJ. Jest to sześć potężnych konstrukcji – dwie z nich przy drzwiach wejściowych do rotundy oraz dwie u styku nawy i absydy (od południa i północy). W ostatnich tygodniach prac odkryto dwie kolejne. Mimo że zalegają zaledwie pół metra pod ziemią – do tej pory naukowcy zupełnie nie byli świadomi ich istnienia.
„Na jednym z zachowanych rysunków przedstawiających Górę Zamkową widnieją dwa mury przylegające do ściany kaplicy od strony południowej, które możemy utożsamiać z odkrytymi reliktami przypór” – komentuje Jagosz-Zarzycka. Z ilustracji wynika, że pierwotnie przypory sięgały kilku metrów wysokości. Mimo że przypory dostawiono do fundamentów rotundy, to wiemy, że powstały później niż oryginalna konstrukcja, prawdopodobnie w XIV wieku. Zdaniem archeologów, ich funkcją miało być wzmocnienie muru albo “modernizacja w stylu gotyku” - budowla miała wpasować się w nowe architektoniczne trendy. Prawdopodobnie nadziemne relikty przypór zostały usunięte w 1 poł. XIX wieku, kiedy rotunda zmieniona została w obiekt klasycystyczny według projektu wiedeńskiego architekta Józefa Kornhäusla. Głębsze partie murów rozebrano w trakcie konserwacji rotundy i wymiany kamienia z lica zewnętrznego w latach 40 i 50 XX w. Ich obecność wówczas nie została jednak odnotowana.
Obecnie prowadzone wykopaliska potwierdzają też wcześniejsze przypuszczenia naukowców na temat wieku konstrukcji. Długi czas sądzono, że powstała w 1 poł. XI wieku. Zdaniem dr hab. Teresy Rodzińskiej-Chorąży, należy łączyć jej powstanie z okresem istnienia kasztelanii na Górze Zamkowej około połowy XII wieku lub z początkowymi dekadami istnienia Księstwa Cieszyńskiego.
W czasie wykopalisk archeolodzy odkryli liczne fragmenty naczyń ceramicznych z czasów średniowiecza, społeczności kultury puchowskiej utożsamianej z Celtami oraz z okresu epoki brązu, co jednoznacznie wskazuje, że Góra Zamkowa od tysiącleci przyciągała osadników.
Tegoroczne wykopaliska zakończyły się we wrześniu. Planowana jest ich kontynuacja w przyszłym roku. Naukowcy planują również wykonanie wirtualnej, trójwymiarowej rekonstrukcji rotundy wraz z nowo odkrytymi przyporami.
PAP - Nauka w Polsce
szz/ krf/
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
