Zmiany klimatu/ Do Polski powróciła chroniona roślina - kotewka orzech wodny. Ale czy to dobrze?
Kotewka orzech wodny (Trapa natans). Fot. Krzysztof Konieczny
Za sprawą zmian klimatu zmieniają się zasięgi występowania różnych gatunków. Tym razem badacze pokazali, że do Polski powraca chroniony gatunek - kotewka orzech wodny. Wcale jednak nie są pewni, czy to powód do radości.
Badacze proszą obywateli o wskazywanie kolejnych miejsc, w których roślina ta się pojawia.
Podczas gdy wiele badań kładzie nacisk na rozprzestrzenianie się obcych lub inwazyjnych gatunków obcych, to szybkie rozprzestrzenianie się rzadkich, rodzimych gatunków jest słabo zbadane - piszą przedstawiciele Instytutu Ochrony Przyrody PAN w przesłanym PAP komunikacie. Nie zawsze zaś musi być to zjawisko sprzyjające zwiększeniu się bioróżnorodności. Szybka ekspansja - nawet gatunków rodzimych - może bowiem niekiedy prowadzić do wycofywania się innych gatunków.
Badacze z IOP PAN i Instytutu Botaniki PAN w publikacji w Ecological Indicators skupili się na kotewce orzechu wodnym (Trapa natans). Choć jest to gatunek rodzimy (a jej nasiona są jadalne), badacze mają wątpliwości, czy jego szybka ekspansja to pozytywne zjawisko. Gatunek ten sprawia problemy w Ameryce Północnej i Australii, gdzie jest uznany za inwazyjny.
Kotewka orzech wodny występuje w warunkach naturalnych w Europie, Azji oraz Afryce północnej i wschodniej. Północna granica jego zasięgu znajduje się w wodach, w których temperatura osiąga 22 stopnie C przez co najmniej dwa miesiące w roku.
Jest gatunkiem ściśle chronionym w Europie (załącznik I Konwencji Berneńskiej), w Polsce znajduje się w Czerwonej Księdze Roślin, a na Litwie i w Hiszpanii uznany został za wymarły. Jednak w ostatniej dekadzie w Europie obserwuje się coraz liczniejsze jego występowanie, gdzie pojawia się w miejscach znanych jako historyczne jego siedliska. Co ciekawe, w Ameryce Północnej i Australii jest uważany za obcy gatunek inwazyjny – mówi jeden z autorów publikacji, dr Edward Walusiak z Instytutu Ochrony Przyrody PAN.
“Aktualne dane dotyczące obecności kotewki zostały pozyskane dzięki nauce obywatelskiej. Mapa miejsc zasiedlonych przez kotewkę jest cały czas aktywna. Zachęcamy do zaznaczania obecności gatunku” - piszą naukowcy.
“Porównując dane historyczne i współczesne, stwierdziliśmy szybkie rozprzestrzenianie się kotewki orzecha wodnego w Polsce, które tłumaczymy jako odpowiedź na zmiany klimatyczne” – mówi cytowany w komunikacie dr Wojciech Krztoń. Analizy statystyczne wykazały, iż średnia temperatura najcieplejszego kwartału i opady najsuchszego miesiąca są najważniejszymi zmiennymi klimatycznymi określającymi przydatność siedlisk dla tego gatunku. Modele uwidoczniły, że w ciągu kilku kolejnych dekad cały obszar Europy będzie nadawał się do kolonizacji przez ten gatunek (z wyjątkiem regionów wysokogórskich i Hiszpanii).
“Kotewka orzech wodny jest reprezentatywnym gatunkiem, którego rozmieszczenie i niedawne zmiany zasięgu pozwalają nam śledzić sprzężenia zwrotne gatunków wodnych ze zmianami klimatu w ich macierzystym obszarze występowania i jest dobrym ekologicznym wskaźnikiem globalnego ocieplenia” - dodają dr hab. Elżbieta Cieślak i dr hab. Magdalena Szczepaniak z Instytutu Botaniki PAN.
Z powodu zmian klimatycznych, zasięgi gatunków ciepłolubnych będą się rozszerzać. Dr hab. Elżbieta Wilk-Woźniak zwraca uwagę, że gatunki klasyfikowane dotąd jako gatunki rzadkie mogą pojawiać się coraz liczniej i zasiedlać nowe miejsca, stając się gatunkami ekspansywnymi.
Badacze zwracają uwagę, że gatunki, które do tej pory były gatunkami rzadko występującymi, wymagają pilnego przeglądu. Należy też zaktualizować miejsca ich występowania i liczebność. Wiedza ta może być bowiem potrzebna, aby dokonać zmian w zaleceniach ochronnych.
Nauka w Polsce
lt/ bar/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
