Specjaliści podczas spotkania z prasą zaznaczyli, że od marca 2023 r. dostępna jest w naszym kraju szczepionka chroniąca przed tą groźną infekcją. "Szczepienie to najlepszy sposób ochrony przed ewentualnymi powikłaniami półpaśca; szczególnie dotkliwy jest ból neuropatyczny" – przekonywała prof. Małgorzata Malec-Milewska, kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie.

Prof. Irena Walecka, kierownik Kliniki Dermatologii Państwowego Instytutu Medycznego w Warszawie, wyjaśniła, że przyczyną zachorowania na półpasiec jest reaktywacja uśpionego w naszym organizmie wirusa Varicella Zoster Virus (VZV). "Jednak najpierw wywołuje on ospę wietrzną, do której zwykle dochodzi w dzieciństwie. Potem wirus przechodzi w stan uśpienia (tzw. latencji) i lokalizuje się w zwojach nerwowych" – podkreśliła.

Reaktywacja wirusa VZV najczęściej zdarza się, gdy dojdzie do osłabienia układu odpornościowego, na skutek stresu czy innego schorzenia, na przykład choroby nowotworowej. Patogen ten przemieszcza się wtedy wzdłuż włókien nerwowych do powierzchni skóry i dochodzi do powstania bolesnych wykwitów skórnych. Objawia się to uogólnioną wysypką pęcherzykową na skórze oraz ostrym bólem.

Według specjalistki, która jest konsultantem wojewódzkim w dziedzinie dermatologii dla województwa mazowieckiego, wysypka na ogół występuje po jednej stronie ciała, najczęściej w części piersiowej (56 proc. przypadków), rzadziej - w lędźwiowej (13 proc.), czaszkowej (13 proc.), szyjnej (11 proc.), oraz krzyżowej (4 proc.). Zdarzają się również inne, bardzo groźne postacie kliniczne półpaśca, takie jak półpasiec oczny, uszny, krwotoczny (z wylewami do skóry), zgorzelinowy (z owrzodzeniami) oraz rozsiany (przypominający ospę wietrzną).

Najcięższym powikłaniem jest neuralgia półpaścowa, powodująca ból, który może utrzymywać się tygodniami, miesiącami, a nawet latami. Najbardziej są na to narażone osoby po pięćdziesiątce. Z danych przedstawionych podczas spotkania wynika, że neuralgia popółpaścowa rozwija się u 30 proc. pacjentów, którzy chorowali na półpasiec, a 80 proc. tych przypadków dotyczy osób powyżej 50. roku życia.

Ból neuropatyczny może przejść w stan przewlekły, gdy utrzymuje się co najmniej trzy miesiące. "Ból ten przebiega z zaostrzeniami spowodowanymi przez zimną, deszczową pogodę i stres, a nasila się w godzinach wieczornych i w nocy" – tłumaczyła prof. Malec-Milewska, kierująca też Poradnią Leczenia Bólu Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Występują także zaburzenia czucia, objawiające się większą wrażliwością na dotyk. "Nawet dotknięcie ubraniem lub niewielkie zmiany temperatury wywołują u pacjenta dyskomfort" - dodała.

Neuralgia popółpaścowa często wymaga podawania specjalistycznych leków, głównie różnego typu środków przeciwbólowych, w tym opioidowych. "Jesteśmy w stanie pomóc prawie połowie chorym z tą dolegliwością" – przyznała prof. Malec-Milewska.

Psychoonkolog z Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie dr Mariola Kosowicz zwróciła uwagę, że dla niektórych pacjentów utrzymujący się ból z tym związany może być skrajnie wyniszczający, do tego nawet stopnia, że zdarzą się próby samobójcze. W USA neuralgia półpaścowa jest piątą co do częstości przyczyną samobójstw wśród osób w starszym wieku

Eksperci zaznaczyli, że najlepszą ochronę przed wszelkimi powikłaniami półpaśca, w tym neuralgii półpaścowej, zapewnia szczepienie. Preparat chroniący przed tym zakażeniem dostępny jest od 2018 r., a w Polsce od marca 2023 r. Przeznaczony jest dla osób dorosłych w wieku co najmniej 50 lat oraz u ludzi młodych w wieku 18 lat i starszych o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec. Skuteczność szczepienia przeciwko półpaścowi jak i neuralgii półpaścowej przekracza 90 proc. we wszystkich grupach w wieku co najmniej 50 lat.

Dr Łukasza Durajski reprezentujący Polskie Towarzystwo Wakcynologii powiedział PAP, że powinny się zaszczepić także osoby, które już chorowały na półpaśca. "Na półpaśca można zachorować wielokrotnie w ciągu swego życia, powinny zatem zaszczepić się także te osoby, które już zachorowały" – zaznaczył.

Prof. Malec-Milewska zapewniała, że nie można się zarazić półpaścem od innej osoby chorej na półpasiec. "Jednak może na ospę wietrzna zachorować osoba z kontaktu z osobą chorą na półpasiec w aktywnym okresie choroby, która wcześniej nie chorowała na ospę wietrzną" – podkreśliła.

Szczepionka na półpasiec nie jest w Polsce refundowana. Wymaga podania dwóch dawek (w cenie od ok. 800 zł za jedną).

Podczas śniadania prasowego poinformowano, że w USA u około 99,5 proc. dorosłych osób w wieku co najmniej 40 lat stwierdza się w badaniu serologicznym przebycie zakażenia wirusem VZV, a u 1 na 3 osoby w ciągu życia rozwija się półpasiec. Co roku rejestruje się 1,7 mln nowych zachorowań na półpasiec w Europie, 1,5 mln w Chinach oraz 1 mln w USA. W Polsce może być ok. 130 tys. zachorowań rocznie. (PAP)

Zbigniew Wojtasiński

zbw/ zan/