1939:

1 września

Około 4.45 Niemcy, bez uprzedniego wypowiedzenia wojny, rozpoczęły atak na Polskę. Prawdopodobnie pierwszym celem ataku lotniczego był pozbawiony znaczenia militarnego Wieluń. Do pierwszych walk doszło na Westerplatte. Do ataku na Polskę dołączyły wojska marionetkowego rządu Słowacji.

3 września

Francja i Wielka Brytania (oraz Australia, Nowa Zelandia i Indie) wypowiedziały wojnę III Rzeszy. Konflikt z Polską przekształcił się w wojnę światową.

Zakończyła się przegrana przez Polskę bitwa graniczna.

6 września

Wojska francuskie rozpoczęły ograniczoną ofensywę na przedpolu Linii Zygfryda. Działania zostały zakończone sześć dni później.

8 września

Rozpoczęła się obrona Warszawy. Tego samego dnia obowiązki Komisarza Cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy objął prezydent miasta Stefan Starzyński.

9 września

Armie „Poznań” i „Pomorze” dowodzone przez gen. Tadeusza Kutrzebę rozpoczęły ofensywę, która przeszła do historii jako bitwa nad Bzurą. Trwająca dwa tygodnie bitwa była największą do 1941 r. operacją zaczepną przeprowadzoną przez wojska alianckie.

12 września

Uczestnicy francusko-brytyjskiej konferencji polityczno-wojskowej w Abbeville podjęli decyzję o wstrzymaniu alianckich działań zaczepnych na froncie zachodnim. Władze RP nie zostały o tym poinformowane.

17 września

Napaść Związku Sowieckiego na Polskę. Uzasadnieniem napaści była teza o rzekomym upadku państwa polskiego.

28 września

Podpisany został akt kapitulacji Warszawy. W Moskwie ministrowie spraw zagranicznych Niemiec Joachim von Ribbentrop i ZSRS Wiaczesław Mołotow podpisali niemiecko-sowiecki układ „o granicy i przyjaźni”, zmieniający część zapisów tajnego protokołu do paktu z 23 sierpnia 1939 r.

30 września

Urząd prezydenta RP objął Władysław Raczkiewicz. Nowym premierem został mianowany gen. Władysław Sikorski.

2 października

Kapitulacja Rejonu Umocnionego „Hel” – zakończenie walk na Wybrzeżu. W rejonie Kocka początek ostatniej bitwy kampanii polskiej.

5 października

W Warszawie Hitler odebrał defiladę oddziałów Wehrmachtu.

W nocy z 5 na 6 października zakończyły się walki pod Kockiem.

22 listopada

Rząd RP przeniósł się z Paryża do Angers.

30 listopada

Agresja Związku Sowieckiego na Finlandię.

1940:

5 marca

Na wniosek szefa NKWD Ławrientija Berii Biuro Polityczne KC WKP(b) podjęło uchwałę o rozstrzelaniu polskich jeńców wojennych przebywających w sowieckich obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz polskich więźniów przetrzymywanych przez NKWD na obszarze przedwojennych wschodnich województw Rzeczypospolitej. W wyniku tej decyzji zgładzono ok. 22 tys. obywateli polskich.

12 marca

Podpisanie traktatu pokojowego kończącego wojnę sowiecko-fińską.

28 marca

Ogłoszono tzw. deklarację londyńską, w której Wielka Brytania i Francja zobowiązały się do niezawierania separatystycznego pokoju.

8 kwietnia

U wybrzeży Norwegii okręt podwodny ORP „Orzeł” zatopił niemiecki transportowiec „Rio de Janeiro” szykujący się do ataku na Norwegię.

9 kwietnia

Niemcy zaatakowały Danię i Norwegię.

10 maja

Niemcy zaatakowały Holandię, Belgię i Luksemburg. Początek ofensywy wojsk niemieckich we Francji. W Wielkiej Brytanii powołano rząd jedności narodowej z Winstonem Churchillem na czele.

15 maja

Kapitulacja wojsk holenderskich.

19 maja

Naczelnym dowódcą francuskich sił zbrojnych w miejsce gen. Maurice’a Gamelina został gen. Maxime Weygand. Niemcy zajęli Amiens.

21 maja

Wojska niemieckie dotarły do kanału La Manche.

26 maja–4 czerwca

Ewakuacja wojsk brytyjskich w rejonie Dunkierki.

28 maja

Kapitulacja wojsk belgijskich.

10 czerwca

Włochy wypowiedziały wojnę Francji i Wielkiej Brytanii.

14 czerwca

Wojska niemieckie wkroczyły do Paryża.

15 czerwca

Armia Czerwona wkroczyła na Litwę.

16 czerwca

Premierem rządu francuskiego został marszałek Philippe Pétain. Armia Czerwona wkroczyła do Tallina i Rygi.

17 czerwca

Marszałek Pétain zwrócił się do Niemiec o zawieszenie broni.

18 czerwca

Gen. Charles de Gaulle wygłosił na antenie radia BBC przemówienie do narodu francuskiego, w którym wezwał do dalszej walki.

22 czerwca

Kapitulacja Francji wobec Niemiec.

24 czerwca

Kapitulacja Francji wobec Włoch.

27 czerwca

Wojska sowieckie zajęły należącą do Rumunii Besarabię i północną Bukowinę.

3 lipca

Litwa została wcielona do ZSRS. Łotwę i Estonię anektowano w sierpniu 1940 r.

1 sierpnia

Rozkaz Hitlera dotyczący zwiększenia ataków lotniczych i morskich na Wielką Brytanię.

8 sierpnia

Początek zmasowanych niemieckich ataków lotniczych na Anglię. Bitwa o Anglię trwała do 31 października 1940 r.

16 września

Wojska włoskie zdobyły Sidi Barrani w Egipcie.

27 września

Niemcy, Włochy i Japonia podpisały pakt trójstronny. Zgodnie z jego postanowieniami Japonia uznawała prawo Niemiec i Włoch do ustanowienia nowego ładu w Europie. Z kolei Niemcy i Włochy uznawały prawo Japonii do ustanowienia nowego ładu w Azji.

28 października

Atak wojsk włoskich na Grecję.

9 grudnia

Początek brytyjskiej kontrofensywy w Egipcie, zakończonej w lutym 1941 r. zdobyciem Cyrenajki.

17 grudnia

Hitler podpisał plan wojny ze Związkiem Sowieckim, oznaczony kryptonimem Barbarossa.

1941:

11 lutego

Lądowanie pierwszych oddziałów niemieckich w Afryce Północnej.

11 marca

Prezydent Franklin D. Roosevelt podpisał ustawę Lend-Lease.

28 marca

Ofensywa wojsk niemieckich w Afryce Północnej.

6 kwietnia

Atak wojsk niemieckich na Jugosławię i Grecję.

10 kwietnia

Proklamowanie niepodległego państwa chorwackiego.

13 kwietnia

Sowiecko-japoński pakt o nieagresji.

27 kwietnia

Wojska niemieckie wkroczyły do Aten.

10 maja

Ucieczka Rudolfa Hessa, zastępcy Hitlera, do Wielkiej Brytanii.

18 maja

Kapitulacja wojsk włoskich w Etiopii.

20 maja

Początek niemieckiego desantu na Kretę.

22 czerwca

Początek niemieckiej agresji na Związek Sowiecki.

12 lipca

Podpisanie sowiecko-brytyjskiego układu wojskowego.

30 lipca

W Londynie gen. Władysław Sikorski podpisał z ambasadorem ZSRS Iwanem Majskim polsko-sowiecki układ o wspólnej walce przeciwko III Rzeszy.

12 sierpnia

Winston Churchill i Roosevelt podpisali na pokładzie brytyjskiego pancernika „Prince of Wales” tzw. Kartę Atlantycką.

14/15 sierpnia

Pierwszy masowy nalot brytyjskich bombowców na Niemcy.

9 września

Początek niemieckiej blokady Leningradu.

30 września

Początek niemieckiej ofensywy na Moskwę.

16 października

Rząd ZSRS i korpus dyplomatyczny przeniosły się z Moskwy do Kujbyszewa.

19 października

W Moskwie ogłoszono stan oblężenia.

27 listopada

W rezultacie brytyjskiej ofensywy przerwane zostało oblężenie Tobruku.

28 listopada

Kapitulacja ostatnich oddziałów włoskich w Afryce Wschodniej.

4 grudnia

Premier Sikorski i Stalin podpisali w Moskwie polsko-sowiecką deklarację o walce z Niemcami.

6 grudnia

Początek kontrofensywy Armii Czerwonej w rejonie Moskwy. Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Węgrom, Rumunii i Finlandii.

7 grudnia

Japoński atak na amerykańską bazę morską Pearl Harbor.

8 grudnia

Japonia wypowiedziała wojnę Stanom Zjednoczonym, Wielkiej Brytanii, Australii i Kanadzie.

11 grudnia

Niemcy i Włochy wypowiedziały Stanom Zjednoczonym wojnę.

1942:

1 stycznia

W Waszyngtonie 26 państw podpisało Deklarację Narodów Zjednoczonych (wśród nich Polska).

9 stycznia

Początek ofensywy Armii Czerwonej, która do końca lutego odrzuciła wojska niemieckie ok. 400 km na zachód od Moskwy.

20 stycznia

Na konferencji w Wannsee pod Berlinem Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) przedstawił plan „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, którego konsekwencją było rozpoczęcie masowej eksterminacji Żydów w całej Europie okupowanej przez Niemców.

21 stycznia

Początek kontrofensywy wojsk niemieckich w Afryce Północnej.

15 lutego

Wojska japońskie zdobyły Singapur.

19 lutego

Japończycy zbombardowali australijskie miasto Darwin; zginęło 250 osób.

7 marca

Wojska japońskie zdobyły Rangun w Birmie.

16 marca

Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Lublinie, wysyłając transporty Żydów do obozu śmierci w Bełżcu. Wydarzenia te zapoczątkowały Akcję Reinhardt – systematyczną zagładę Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa.

10 kwietnia

Kapitulacja oddziałów amerykańskich na półwyspie Bataan (Filipiny).

4–8 maja

Bitwa na Morzu Koralowym – pierwsze w historii wielkie starcie lotniskowców.

6 maja

Wojska japońskie zajęły całe Filipiny.

26 maja

Początek ofensywy wojsk niemieckich i włoskich w Afryce Północnej.

3–7 czerwca

Bitwa o Midway.

21 czerwca

Wojska niemieckie zajęły Tobruk.

25 czerwca

Wojska niemieckie przekroczyły granice Egiptu.

28 czerwca

Rozpoczęcie niemieckiej ofensywy w południowo-wschodniej Rosji.

4 lipca

Wojska niemieckie zdobyły Sewastopol.

16 lipca

Rozpoczęła się obława Vel d’Hiv, największe masowe aresztowanie francuskich Żydów, zorganizowane przez niemieckie władze okupacyjne i kolaboracyjne.

19 sierpnia

Początek walk o Stalingrad.

31 sierpnia

Ruszyła niemiecka ofensywa na Aleksandrię (załamała się 2 września).

23 października

Początek zwycięskiej ofensywy wojsk brytyjskich w Afryce Północnej (El Alamein).

7/8 listopada

Lądowanie wojsk alianckich w Maroku i Algierii.

11 listopada

Wojska niemieckie wkroczyły do wolnej części Francji.

13 listopada

Wojska brytyjskie zajęły Tobruk.

19 listopada

Armia Czerwona rozpoczęła kontrofensywę na południu Rosji.

1943:

14–25 stycznia

Spotkanie Churchilla i Roosevelta w Casablance. Wśród omawianych spraw m.in. decyzja o nasileniu bombardowań na Niemcy oraz kwestia przeniesienia działań wojennych na teren Europy.

18 stycznia

Przerwanie blokady Leningradu, najdłuższego oblężenia II wojny światowej.

23 stycznia

Wojska niemieckie i włoskie opuściły Trypolis.

2 lutego

Kapitulacja wojsk niemieckich pod Stalingradem. Do niewoli sowieckiej wziętych zostało ponad 90 tys. żołnierzy niemieckich, feldmarszałek Friedrich von Paulus oraz 20 generałów.

18 lutego

Minister propagandy Joseph Goebbels w przemówieniu wygłoszonym w berlińskim Pałacu Sportu ogłosił rozpoczęcie „wojny totalnej”.

28 lutego

Norweskie siły specjalne zniszczyły wytwórnię ciężkiej wody w Telemarku, opóźniając tym samym niemieckie prace nad bombą atomową.

13 kwietnia

Władze niemieckie na konferencji prasowej w Berlinie ujawniły odkrycie masowych grobów polskich oficerów zamordowanych przez NKWD w Katyniu. Dwa dni później władze ZSRS zaprzeczyły niemieckim twierdzeniom. Wydarzenia te zostały wykorzystane przez Kreml do zerwania stosunków z rządem RP, który domagał się wyjaśnienia okoliczności zbrodni.

19 kwietnia

Początek Powstania w getcie warszawskim.

12–13 maja

Kapitulacja wojsk niemieckich i włoskich w Afryce Północnej.

12-25 maja

Rozmowy Churchilla i Roosevelta w Waszyngtonie: decyzja o lądowaniu wojsk alianckich na południu Włoch, przełożenie inwazji we Francji na 1944 r.

5 lipca

Początek nieudanej niemieckiej ofensywy pod Kurskiem – największa bitwa pancerna II wojny światowej.

10 lipca

Lądowanie wojsk alianckich na Sycylii.

12 lipca

Kapitulacja Syrakuz na Sycylii. Początek kontrofensywy Armii Czerwonej w rejonie Orła.

24–30 lipca

Masowe naloty alianckie na Hamburg.

25 lipca

We Włoszech Benito Mussolini został odsunięty od władzy przez Wielką Radę Faszystowską i aresztowany.

3 sierpnia

Ofensywa Armii Czerwonej w rejonie Biełgorodu.

14–24 sierpnia

Rozmowy Churchilla i Roosevelta w Quebec m.in. na temat inwazji we Francji (Operacja „Overlord”).

23 sierpnia

Armia Czerwona zajęła Charków.

3 września

Lądowanie wojsk brytyjskich w Kalabrii.

8 września

Ogłoszenie zawieszenia broni z Włochami.

12 września

Niemieccy spadochroniarze uwolnili więzionego w Gran Sasso Mussoliniego.

13/14 września

Oddziały Wolnych Francuzów wylądowały na Korsyce, którą zajęły 5 października.

19/20 września

Wojska alianckie zdobyły Sardynię.

26 września

Armia Czerwona odzyskała Smoleńsk.

13 października

Włoski rząd Pietra Badoglia wypowiedział wojnę Niemcom.

23 października

Ofensywa Armii Czerwonej nad Dnieprem.

25 października

Armia Czerwona zdobyła Dniepropietrowsk.

3 listopada

Wojska sowieckie odzyskały Kijów.

22–26 listopada

Konferencja w Kairze z udziałem Churchilla, Roosevelta oraz Czang Kaj-szeka.

28 listopada–1 grudnia

Konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie: Churchill, Roosevelt i Stalin.

1944:

3 stycznia

Armia Czerwona przekroczyła granicę polsko-sowiecką z 1939 r. w okolicach miasta Sarny.

17 lutego

Likwidacja kotła pod Białą Cerkwią i Korsuniem – straty niemieckie: ok. 55 tys.

20–25 lutego

Masowe naloty amerykańskie na Niemcy, tzw. Big Week.

4 marca

Początek ofensywy wojsk sowieckich na Ukrainie.

5 marca

Rozpoczęcie operacji alianckiej w Birmie.

19 marca

Początek niemieckiej okupacji Węgier.

12 maja

Armia Czerwona w wyniku ofensywy rozpoczętej 5 maja zajęła Krym. Wojska alianckie przełamały we Włoszech tzw. Linię Gustawa.

18 maja

Oddziały 2. Korpusu Polskiego zdobyły ruiny klasztoru benedyktynów na Monte Cassino.

4 czerwca

Do Rzymu wkroczyły oddziały amerykańskie.

6 czerwca

Siły zbrojne alianckich państw zachodnich rozpoczęły największą w czasie II wojny światowej operację desantową – lądowanie w Normandii. Była ona częścią operacji „Overlord” otwierającej drugi front w Europie.

23–24 czerwca

Armia Czerwona rozpoczęła operację białoruską.

20 lipca

Nieudany zamach na Hitlera w jego kwaterze polowej w Prusach Wschodnich w Wilczym Szańcu.

1 sierpnia

Wybuch Powstania Warszawskiego.

15 sierpnia

Lądowanie wojsk alianckich w południowej Francji.

15–22 sierpnia

1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka stoczyła bitwę pod Falaise.

24 sierpnia

Wyzwolenie Paryża przez wojska amerykańskie, siły Wolnej Francji i francuski ruch oporu.

25 sierpnia

Rumunia wypowiada wojnę Niemcom.

26 sierpnia

Bułgaria ogłosiła wystąpienie z wojny i neutralność.

29 sierpnia

Wybuch powstania na Słowacji.

4 września

Wojska alianckie zajęły Antwerpię.

5 września

Związek Sowiecki wypowiedział wojnę Bułgarii.

8 września

Bułgaria wypowiedziała wojnę Niemcom.

9 września

Zakończenie stanu wojny Związku Sowieckiego z Bułgarią. Niemcy wystrzeliły na Londyn pierwsze rakiety V2.

11 września

Wojska amerykańskie przekroczyły granicę Niemiec.

11–16 września

Konferencja w Quebec z udziałem Churchilla i Roosevelta: m.in. omówienie kwestii okupacji Niemiec.

17–26 września

Operacja powietrzno-desantowa sił alianckich w Holandii (Operacja „Market Garden”).

19 września

Podpisanie zawieszenia broni między Związkiem Sowieckim a Finlandią.

30 września

Ze stanowiska Naczelnego Wodza został odwołany gen. Kazimierz Sosnkowski. Na jego miejsce nominowano przebywającego w Warszawie gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora”.

13 października

Wojska brytyjskie i greckie wkroczyły do Aten.

15 października

Regent Węgier Miklós Horthy ogłosił zawieszenie broni z aliantami.

16 października

W wyniku puczu wspieranego przez Niemcy władzę na Węgrzech przejął Ferenc Szálasi, przywódca strzałokrzyżowców węgierskich faszystów.

20 października

Armia Czerwona wspólnie z oddziałami jugosłowiańskimi wkroczyła do Belgradu.

22–25 października

Flota amerykańska odniosła zwycięstwo nad flotą japońską w rejonie Filipin.

28 października

Bułgaria podpisała zawieszenie broni z aliantami.

29/30 listopada

Pierwszy wielki nalot amerykańskich bombowców na Tokio.

16 grudnia

Początek niemieckiej ofensywy w Ardenach.

1945:

12 stycznia

Rozpoczęła się zimowa ofensywa Armii Czerwonej.

23 stycznia

Wojska alianckie przekroczyły Ren.

24 stycznia

Armia Czerwona doszła do Odry.

4–11 lutego

Konferencja „Wielkiej Trójki” w Jałcie: Churchill, Roosevelt, Stalin.

13 lutego

Wojska sowieckie zajęły Budapeszt.

13–14 lutego

Naloty alianckie na Drezno.

3 marca

Finlandia wypowiedziała wojnę Niemcom.

9/10 marca

Nalot amerykańskich bombowców na Tokio. Według niektórych szacunków w ataku zginęło ok. 100 tys. mieszkańców miasta.

1 kwietnia

Inwazja wojsk amerykańskich na Okinawę.

5 kwietnia

Związek Sowiecki wypowiedział pakt o nieagresji z Japonią.

13 kwietnia

Armia Czerwona zajęła Wiedeń.

16 kwietnia

Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę na Berlin.

19/20 kwietnia

Wojska amerykańskie zajęły Lipsk.

21 kwietnia

Oddziały 2. Korpusu Polskiego wyzwoliły Bolonię.

25 kwietnia

W Torgau nad Łabą doszło do spotkania Armii Czerwonej z wojskami amerykańskimi i brytyjskimi.

26 kwietnia

Wojska 2. Frontu Białoruskiego zdobyły Szczecin. W San Francisco rozpoczęły się obrady konferencji założycielskiej Narodów Zjednoczonych.

28 kwietnia

Włoscy partyzanci rozstrzelali Mussoliniego.

30 kwietnia

W Berlinie samobójstwo popełnił Hitler.

2 maja

Dowódca obrony Berlina gen. Helmuth Weidling wydał rozkaz zaprzestania walki. SS-Obergrupenfuehrer Karl Wolff podpisał akt kapitulacji wojsk niemieckich we Włoszech.

4 maja

Admirał Hans-Georg von Friedeburg podpisał akt kapitulacji wojsk niemieckich w Holandii, Danii, Norwegii i północnych Niemczech.

5 maja

Wybuch powstania w Pradze. Oddziały Brygady Świętokrzyskiej NSZ wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny dla kobiet w Holiszowie (Czechy), uwalniając ok. 700 więźniarek. Do niewoli wzięto ok. 200 esesmanów.

6 maja

1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zajęła Wilhelmshaven. Armia Czerwona po długim oblężeniu zdobyła Festung Breslau.

7 maja

W kwaterze głównej gen. Dwighta D. Eisenhowera w Reims gen. Alfred Gustaw Jodl, w obecności przedstawicieli czterech mocarstw alianckich, podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.

8 maja

Na żądanie Stalina kapitulacja Niemiec została powtórzona. W Karlhorst, na przedmieściach Berlina, marszałek Georgij Żukow, któremu towarzyszyli brytyjski marszałek lotnictwa Arthur Tedder, amerykański generał Karl Spaatz oraz generał francuski Jean de Lattre de Tassigny, o godz. 22.30 przyjął bezwarunkową kapitulację niemieckich sił zbrojnych od feldmarszałka Wilhelma Keitla. W Moskwie, ze względu na dwugodzinną różnicę czasu, był już 9 maja.

10 maja

Armia Czerwona zdobyła Pragę.

14 maja, 16/17 maja

Ciężkie naloty amerykańskich bombowców na Nagoję.

23/24 maja

W wyniku nalotu amerykańskich bombowców na Tokio zniszczona została znaczna część miasta.

5 czerwca

Podpisanie Deklaracji Berlińskiej, proklamującej przejęcie pełnej kontroli nad pokonanymi Niemcami przez siły okupacyjne.

22 czerwca

Na placu Czerwonym odbyła się parada zwycięstwa. Japończycy poddali się na Okinawie.

26 czerwca

Przedstawiciele 50 państw podpisali w San Francisco Kartę Narodów Zjednoczonych.

16 lipca

W pobliżu miasta Alamogordo w Nowym Meksyku dokonano pierwszego testu broni atomowej w ramach Projektu Manhattan.

17 lipca–2 sierpnia

Konferencja „Wielkiej Trójki” w Poczdamie: Churchill (później zastąpił go Clement Attlee), Harry Truman i Stalin.

2 sierpnia

Największy nalot II wojny światowej: 800 amerykańskich superfortec B-29 zbombardowało cztery największe miasta Japonii.

6 sierpnia

Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę.

8 sierpnia

Związek Sowiecki wypowiedział wojnę Japonii. Armia Czerwona wkroczyła do Mandżurii i Korei.

9 sierpnia

Amerykanie zrzucili bombę atomową na Nagasaki.

10 sierpnia

Rząd japoński zwrócił się do aliantów z propozycją zawieszenia broni.

15 sierpnia

Cesarz Japonii Hirohito wygłosił przemówienie radiowe, w którym zaapelował do narodu o zaprzestanie walki.

2 września

Bezwarunkowa kapitulacja Japonii. Skapitulowały ostatnie garnizony japońskie.(PAP)

https://dzieje.pl/

Autor: Michał Szukała

szuk/ skp/