Fortepian dekafoniczny ma dziesięć zamiast dwunastu dźwięków w oktawie. 11 lipca w Warszawie o pierwszym na świecie koncertowym klawiszowym instrumencie dekafonicznym, którego pomysłodawcą jest pianista jazzowy Leszek Możdżer, opowiedzą twórcy - prof. Paweł Nurowski i Aleksander Bogucki.
Wykład na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (FUW) będzie otwarty dla publiczności.
Leszek Możdżer wraz z zaprzyjaźnionymi, zaangażowanymi naukowcami postanowili przygotować fortepian symbolicznie nawiązujący do świata współczesnej nauki, która operuje głównie systemem dziesiętnym. Natomiast instrumentaliści i kompozytorzy ze świata muzyki tonalnej używają systemu tuzinowego, bo każda oktawa jest w nim podzielona na dwanaście równych części. Podzielenie oktawy na dziesięć równych stopni może reprezentować więc współczesną, popularną matematykę i obrazować rzeczywistość, w której operują naukowcy.
Akustyczny fortepian dekafoniczny (dziesiętny) został stworzony przez cztery osoby: Aleksandra Boguckiego – fizyka z Instytutu Fizyki Doświadczalnej FUW, Pawła Nurowskiego – matematyka z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, Andrzeja Włodarczyka – konstruktora i specjalistę od fortepianów historycznych oraz Leszka Możdżera – pomysłodawcę projektu.
Dekafoniczny fortepian zawiera tylko dziesięć dźwięków w oktawie; tradycyjny instrument oparty jest na skali dwunastodźwiękowej. System strojenia fortepianu dekafonicznego to 10-stopniowy system równomiernie temperowany, w przeciwieństwie do tradycyjnego 12-stopniowego systemu temperacji używanego przez większość muzyków w świecie zachodnim od czasów Jana Sebastiana Bacha.
W trakcie wykładu twórcy fortepianu dekafonicznego wyjaśnią, z jakimi wyzwaniami naukowymi, trudnościami technicznymi, a także kwestiami estetycznymi musieli się zmierzyć, aby stworzyć tak innowacyjny instrument. Zaprezentują też nowatorskie eksperymenty, ilustrujące zjawiska związane z fizyką dźwięku.
Uczestnicy prelekcji zapoznają się od podstaw z zasadami matematycznymi różnych systemów strojenia stosowanych w historii muzyki zachodniej, od strojenia pitagorejskiego, przez strojenie naturalne („just intonation”), po system równomiernie temperowany. Dowiedzą się, jak system strojenia fortepianu dekafonicznego ma się do tych klasycznych pojęć. Wysłuchają brzmienia poszczególnych systemów strojenia, zaprezentowanych przez Aleksandra Boguckiego na pianinie elektronicznym.
Nowo powstały fortepian dekafoniczny oraz jego brzmienie zostaną zaprezentowane na koncercie Leszka Możdżera, który odbędzie się 13 lipca w sali koncertowej Nowa Miodowa w Warszawie.
Wykład odbywa się w ramach konferencji „GRIEG meets Chopin” i jest finansowany ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Jest również włączony w cykl wykładów "Zapytaj fizyka" na FUW. Rozpocznie się 11 lipca o godz. 18.00 na Wydziale Fizyki UW, ul. Pasteura 5, sala 0.03.
Więcej informacji na stronie wydarzenia. (PAP)
Nauka w Polsce, Karolina Duszczyk
kol/ bar/
