We wtorek w Warszawie na Zamku Królewskim odbyła się ceremonia wręczenia Nagród Kopernikańskich, których tegorocznymi laureatami są prof. Phillip James Edwin Peebles oraz prof. Barry C. Barish.

Podczas niej głos zabrał szef MEiN Przemysław Czarnek, który przypomniał, że 2023 roku jest rokiem kopernikańskim.

"19 lutego powołaliśmy Akademię Kopernikańską decyzją pana prezydenta. Mieliśmy piękne święto właśnie tam w Toruniu, dokładnie 4 miesiące temu. W ciągu tych czterech miesięcy, wiele się zadziało w Akademii Kopernikańskiej i w Szkole Głównej Mikołaja Kopernika" - powiedział dodając, że m.in. zostało powołane kolegium ekonomiczne i zarządzania, teologiczno-filozoficzne oraz medyczne, a następne czekają na powołania.

Ocenił, że jest szansa zrealizowania misji Akademii Kopernikańskiej, czyli w ciągu następnych 20 lat wspomagać i wznosić na wyżyny naukę europejska i światową to z Polski.

"Są takie nagrody, które rzeczywiście są ogromnym wyróżnieniem dla laureatów, ale są też tacy laureaci, którzy są ogromnym wyróżnieniem dla nagrody i dla tych, którzy te nagrodę ustanawiają i przekazują. Jestem przekonany, że mamy dzisiaj do czynienia z tymi dwoma sytuacjami na raz" - zaznaczył Czarnek.

Minister podziękował laureatom za przyjęcie Nagród Kopernikańskich i podkreślił, że jest to ogromne wyróżnienie dla Akademii.

Podczas oficjalnej części ceremonii Sekretarz Generalny Akademii Kopernikańskiej prof. Krzysztof Górski odczytał list od premiera Mateusza Morawieckiego. Szef rządu złożył gratulacje laureatom i podkreślił, że "nagroda jest znakomitym sposobem uznania osób w szczególny sposób zasłużonych we wzbogacaniu wspaniałych osiągnięć ludzkiego umysłu".

"Nauka bowiem i kultura kształtują człowieka, społeczeństwo i naród. Są szansą na porozumienie i budowanie wspólnoty przekraczającej granice państw. Oferują też jednoczący język i istotne dla wszystkich wartości, są fundamentem, na którym możemy budować dobrobyt i siłę współczesnej Polski" - zaznaczył.

Premier w liście ocenił, że Akademia Kopernikańska "ma wielki potencjał i wszelkie możliwości by stać się międzynarodową korporacją, która stworzy płaszczyznę współpracy pomiędzy naukowcami wielu narodów i różnorodnych specjalizacji".

"Formuła składu Akademii, w której znajdują się polscy i zagraniczni naukowcy, zapewnia taką twórczą kooperacje. Popularyzuje też dziedzictwo patrona akademii Mikołaja Kopernika i jego wszechstronnych zainteresowań" - dodał.

Podczas ceremonii ogłoszono również, że w 2024 roku Nagrody Kopernikańskie zostaną przyznane w dziedzinie ekonomii i zarządzania.

Po wręczeniu nagród, laureaci przedstawili wykłady dotyczące swoich osiągnięć naukowych, za które zostali nagrodzeni.

Pierwszym wyróżnionym jest kanadyjski astronom i kosmolog prof. Phillip James Edwin Peebles, który otrzymał nagrodę za badania teoretyczne, które ustanowiły dziedzinę kosmologii fizycznej i dały podwaliny współczesnego modelu Wszechświata. Naukowiec badał m.in. występowanie helu i innych lekkich pierwiastków we Wszechświecie, wykazując na tej podstawie zgodność teorii Wielkiego Wybuchu z obserwacjami. Prof. Peebles jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 2019, emerytowanym wykładowca amerykańskiego uniwersytetu w Princeton.

Drugi laureat Nagrody to fizyk, prof. Barry C. Barish, który otrzymał nagrodę Akademii za wiodący udział w epokowym odkryciu fal grawitacyjnych, które przewidział w swojej teorii względności Albert Einstein. Prof. Barish wspólnie z Ronaldem Dreverem i Kipem S. Thornem uczestniczył w stworzeniu LIGO – interferometru laserowego przeznaczonego do wykrywania fal grawitacyjnych i to dzięki tej technologii w 2015 r. udało się po raz pierwszy wykryć fale grawitacyjne. Naukowiec jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 2017, emerytowanym pracownikiem California Institute of Technology. Prof. Barish jest też członkiem amerykańskiej Narodowej Akademii Nauk.

Nagrody Kopernikańskie za wybitne osiągnięcia naukowe o przełomowym znaczeniu i zasięgu międzynarodowym będą przyznawane co roku. Indywidualna nagroda wynosi 500 tys. zł.

W jednym roku Akademia może przyznać maksymalnie dwie Nagrody Kopernikańskie. Będą one przyznawane kolejno w jednej z kategorii: astronomia (przyznane w tym roku), ekonomia, medycyna, filozofia lub teologia albo prawo. Są to dziedziny, którymi zajmował się Kopernik.

Wyboru laureata dokonuje Prezydium Akademii, natomiast kandydatów mogą zgłaszać: Prezydent RP, premier, minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki, Izba Akademii, 10 członków Akademii lub jeden z laureatów Nagrody Kopernikańskiej.

Laureaci Nagrody Kopernikańskiej automatycznie stają się członkami Akademii.(PAP)

Nauka w Polsce, Aleksandra Kiełczykowska

ak/ mhr/