Zasięgi występowania ptaków w Europie przesuwają się przez zmiany klimatu, bariery geograficzne "kontrolują" ten ruch

Wiele gatunków ptaków występujących w Europie w ciągu ostatnich 30 lat wyraźnie przesunęło swoje zasięgi występowania w kierunku północno-wschodnim. Chociaż zgrupowania ptaków przemieszczały się w kierunku chłodniejszych obszarów, nie robiły tego wystarczająco szybko, aby nadążyć za wzrastającymi temperaturami. Zmiany zasięgów były dodatkowo ograniczane przez naturalne bariery geograficzne, takie jak pasma górskie i wybrzeża morskie.

Zmiany klimatu mają znaczny wpływ na ekosystemy, prowadzą m.in. do zmian w składzie zgrupowań gatunków w wyniki przesuwania się zasięgów występowania. Jednak odpowiedź poszczególnych gatunków ptaków na zmiany klimatu nie zawsze jest zgodna z oczekiwaniami. W pracy opublikowanej właśnie na łamach prestiżowego czasopisma Proceedings of the National Academy of Sciences (www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2213330120 ) badacze przeanalizowali wpływ rozległych przeszkód geograficznych, takich jak łańcuchy górskie i wybrzeża morskie, na zmiany rozmieszczeniu niemal wszystkich europejskich gatunków ptaków, spowodowane zmianami klimatycznymi w ciągu ostatnich 30 lat.

"Opublikowane wyniki badań opierają się na porównaniu danych z dwóch europejskich atlasów podsumowujących rozmieszczenie ptaków lęgowych z lat 80. XX wieku oraz pierwszej dekady XXI wieku - powiedział Tomasz Chodkiewicz, współautor badań z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków i Polskiej Akademii Nauk, cytowany w informacji prasowej przekazanej PAP. - Dane dla Polski były zbierane w ramach szerokiej współpracy ornitologów pod kierownictwem OTOP".

Autorzy badania odkryli, że dwie trzecie zgrupowań ptaków przemieściło się do chłodniejszych obszarów w ciągu ostatnich 30 lat, przesuwając się średnio o 100 kilometrów, zwłaszcza w kierunku północy i wschodu. Zmiany w zasięgach poszczególnych gatunków były uzależnione od barier geograficznych - informuje OTOP w informacji prasowej.

"Zgrupowania ptaków przesuwały się dalej, gdy znajdowały się w oddaleniu od linii brzegowych, co wskazuje, że wybrzeża morskie mogą działać jak przeszkody ograniczające nadążanie gatunków za zmianami klimatycznymi" - wyjaśnił współautor badań, Tomasz Wilk z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.

Ogólnie zgrupowania ptaków przesuwają się wolniej, niż tempo ocieplania się klimatu. Może to oznaczać, że lokalne warunki klimatyczne stają się nieodpowiednie dla niektórych gatunków ptaków, które jednocześnie nie są w stanie przenieść się do korzystniejszych termicznie obszarów ze względu na bariery geograficzne. Takie gatunki mogą być zagrożone wyginięciem. Badanie pokazuje, że nawet bardzo mobilne gatunki ptaków mogą napotykać trudności związane z przeszkodami takimi jak góry czy linie brzegowe, co uniemożliwia im nadążanie za szybkimi zmianami temperatury. Przykładowo pełzacz leśny, dzięcioł średni czy pierwiosnek będą miały trudności w przesunięciu zasięgu z krajów bałtyckich do chłodniejszych obszarów, np. w Finlandii, ponieważ Morze Bałtyckie działa jako bariera między tymi obszarami.

Nauka w Polsce

zan/ agt/