Amerykańska agencja kosmiczna nie ma łatwo z powrotem do załogowej eksploracji Księżyca. Po nieudanych próbach startu w sierpniu i we wrześniu, przekładaniu ich, najbliższym kolejnym terminem jest środa 16 listopada. Gdyby nie udało się wystartować, rezerwowymi terminami będą 19 listopada oraz 25 listopada.

Okno startowe w dniu 16 listopada zaczyna się o godzinie 7.04 polskiego czasu potrwa do godziny 9.04. Jeśli uda się wtedy wystartować, lot Artemis I (Artemis 1) potrwa 25 dni 11 godzin i 36 minut. Pierwsze dni upłyną na dotarciu do Księżyca, następnie 25 listopada planowane jest wejście na orbitę okołoksiężycową, na której statek Orion spędzi blisko tydzień. Orbita ta zostanie opuszczona 1 grudnia, a 5 grudnia rozpocznie się powrót na Ziemię. Lądowanie na Oceanie Spokojnym ma nastąpić 11 grudnia.

Misja Artemis I jest pierwszym z serii lotów, których celem jest powrót do załogowej eksploracji Księżyca. Sam lot Artemis I będzie jednak bezzałogowy, będzie testem przed lotem Artemis II, który nastąpi już z załogą na pokładzie (2024 rok). Astronauci dokonają wtedy lotu wokół Księżyca, ale na nim nie wylądują. Lądowanie zaplanowane jest dopiero jako misja Artemis III (2025 rok). Jeszcze dalsze plany obejmują utworzenie stałej bazy na powierzchni Księżyca, a także stacji kosmicznej Gateway na orbicie wokół Księżyca.

Lot Artemis I będzie praktycznym testem dla rakiety nośnej Space Launch System (SLS). To najpotężniejsza obecnie rakieta nośna na świecie. Ma służyć do transportu astronautów oraz ładunków na Księżyc. Będzie to jej pierwszy start. Rakieta składa się z kilku głównych elementów. Główny stopień rakiety napędzany jest czterema silnikami RS-25D (są to zmodyfikowane silniki wykorzystywane wcześniej w amerykańskich wahadłowcach). Po bokach przyczepione są do niego dwie rakiety pomocnicze na paliwo stałe, które odpowiadają za początkową fazę lotu (tutaj również wykorzystano doświadczenia z lotów wahadłowców). Do wejścia na orbitę służy z kolei górny człon rakiety nośnej.

Testowany będzie także statek kosmiczny Orion. Na jego pokładzie nie będą tym razem znajdować się astronauci, a zamiast nich w fotelach „usiądą” manekiny o imionach Campos, Helga i Zohar. Istotnym elementem misji będzie test osłony termicznej statku Orion podczas powrotu z Księżyca. Przećwiczone zostaną też procedury odzyskania kapsuły Orion po wodowaniu oraz zachowanie statku na poszczególnych etapach lotu.

Statek Orion składa się z trzech głównych elementów: kapsuły załogowej, modułu serwisowego oraz wieżyczki LAS. Wieżyczka jest awaryjnym systemem ucieczki dla astronautów. W razie problemów na początku lotu, ma oderwać statek Orion od rakiety SLS i oddalić go na bezpieczną odległość. Jest też dodatkową osłoną aerodynamiczną przy locie przez atmosferę. Europejski Moduł Serwisowy (EMS) odpowiada za zasilanie statku, manewry orbitalne, komunikację i inne zadania w trakcie lotu. Powstał w ramach partnerstwa pomiędzy NASA a Europejską Agencją Kosmiczną (ESA). Z kolei w module załogowym jest miejsce na czwórkę astronautów, posiada on systemy podtrzymywania życia, osłonę termiczną i pozwala na lot przez 21 dni. Moduł załogowy to jedyny element, który powróci po misji na Ziemię.

Jeżeli loty w ramach programu Artemis powiodą się, będzie to pierwsze lądowanie człowieka na powierzchni Srebrnego Globu od ponad pół wieku. Do tej pory jedynie dwunastu astronautów miało okazję chodzić po powierzchni Księżyca, w ramach amerykańskiego programu Apollo. Historyczne pierwsze załogowe lądowanie nastąpiło w 1969 roku w trakcie misji Apollo 11, a ostatnie w ramach misji Apollo 17 w 1972 roku. (PAP)

cza/ ekr/