Pierwszą tego typu międzyuczelnianą uroczystość inauguracji roku akademickiego zorganizowano w sali koncertowej Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, do której orszak rektorski przeszedł ulicami miasta z katowickiego rynku.

Jak zaznaczają przedstawiciele uczelni i lokalnych władz, jednym z kluczowych wydarzeń minionego roku akademickiego było przyznanie Katowicom tytułu Europejskiego Miasta Nauki 2024. Tym prestiżowym wyróżnieniem, nadawanym przez stowarzyszenie EuroScience, po raz pierwszy uhonorowano polskie miasto akademickie.

„Na naszych oczach dzieje się coś, co było nie do pomyślenia. To nie znaczy, że nie można było sobie tego wyobrazić, ale jednak nie przyszło nam to to głowy - tymczasem stało się” - mówił o wspólnej inauguracji roku akademickiego rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. Ryszard Koziołek. W jego opinii znaczenie tego gestu jest znacznie większe niż wspólna uroczystość – chodzi o pokazanie mieszkańcom miasta i regionu, że uczelnie są obecne w społeczności, dla niej pracują, prowadzą badania i kształcą ludzi. „Staramy się być pożyteczni we wszelkich możliwych przejawach, jakie może dokonać człowiek kierujący się myśleniem, rozumem i wiedzą” - oświadczył rektor w swoim wystąpieniu.

Wiceminister edukacji i nauki Wojciech Murdzek - pełnomocnik rządu do spraw reformy funkcjonowania instytutów badawczych – wskazał w swoim przemówieniu na współczesne wyzwania cywilizacji, jak pandemia koronawirusa i wojna na Ukrainie. „Z kryzysu najlepiej wychodzić w sposób mądry, wykorzystując całe bogactwo intelektu ludzkiego” - mówił. Wyraził przekonanie, że współpraca śląskich uczelni będzie dobrym przykładem dla innych ośrodków.

Prezydent Katowic Marcin Krupa ocenił, że piątkowa uroczystość jest chwilą „wyjątkową i historyczną”. Jak mówił, po latach przeobrażeń jego miasta i całego regionu teraz jest czas na to, aby pokazać „kolejny diament w naszej śląskiej koronie, a więc nasze śląskie uczelnie wyższe”. Jak dodawał, obecnie zjednoczyły się one w idei zwiększenia potencjału edukacyjnego, nie tylko śląskiego czy krajowego, ale też europejskiego.

List do uczestników uroczystości skierował premier Mateusz Morawiecki. Także szef rządu zwrócił uwagę, że piątkowa inauguracja ma szczególny charakter – jest obchodzona wspólnie przez uczelnie zjednoczone „ambitnym celem”. „Otrzymawszy tytuł Europejskiego Miasta Nauki, jako pierwsze polskie miasto akademickie, Katowice zostały wybrane gospodarzem europejskiego otwartego Forum Nauki 2024. Organizacja jednego z najbardziej prestiżowych wydarzeń o charakterze naukowym i technologicznym na świecie ogromna szansa, ale i wyzwanie. Jestem jednak przekonany, że współdziałając w ramach konsorcjum znakomicie sprostacie państwo temu zadaniu” - napisał Morawiecki w liście odczytanym przez wojewodę Jarosława Wieczorka.

Uczestnicy piątkowej uroczystości wysłuchali wystąpień rektorów oraz przedstawicieli samorządów studenckich i doktoranckich. Ślubowanie w imieniu Konsorcjum złożyli studenci i doktoranci UŚ. Aktu immatrykulacji dokonał rektor prof. Koziołek. Wykład inauguracyjny, poświęcony współdziałaniu uniwersytetów, miast i regionów na rzecz pozytywnych zmian dla społeczności, wygłosił przewodniczący EuroScience prof. Michael Matlosz. Inaugurację zakończył koncert NOSPR i chórów akademickich.

O przyznanie Katowicom tytułu Europejskiego Miasta Nauki starali się przedstawiciele lokalnego samorządu i środowiska akademickiego uczelni publicznych mających siedziby w stolicy regionu. Aby wspólnie przygotować się do wydarzeń roku 2024 rektorzy katowickich uczelni publicznych utworzyli Konsorcjum Akademickie Katowice – Miasto Nauki. To 7 uczelni, ponad 59 tys. studentek i studentów, prawie 1,8 tys. doktorantek i doktorantów oraz 747 kierunków i specjalności. Potwierdzeniem tej współpracy jest właśnie wspólna inauguracja roku akademickiego.

Jak ocenił prof. Koziołek, przyznanie tytułu Europejskiego Miasta Nauki oznacza uznanie dla potencjału akademickiego Śląska – miasta i regionu oraz argumentacji zawartej we wniosku aplikacyjnym – że uczelnie chcą zaoferować pomoc nauki i zaawansowanego kształcenia dla transformacji regionu. „Dyskutujemy o tym nieustannie – czym ma być przyszłość Śląska, przyszłość wywiedziona z jego znakomitych tradycji przemysłowych i gospodarczych, ale ten świat wymaga nowego otwarcia” - powiedział prof. Koziołek w piątkowej rozmowie na antenie Polskiego Radia Katowice. „My zaproponowaliśmy, w gronie rektorów i naszych koleżanek i kolegów uczonych, aby to nauka i edukacja była swego rodzaju nowym przemysłem Śląska” - dodał rektor.

Decyzja o wyborze Katowic została ogłoszona w grudniu 2021 r. Miasto Katowice zgłosiło swoją kandydaturę w 2021 r. razem z Uniwersytetem Śląskim, a starania wsparły inne katowickie uczelnie. Pod dokumentem powołującym Konsorcjum podpis złożyło 22 grudnia ubiegłego roku siedmiu rektorów reprezentujących Akademię Muzyczną im. K. Szymanowskiego w Katowicach, Akademię Sztuk Pięknych w Katowicach, Akademię Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki w Katowicach, Politechnikę Śląską, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Uniwersytet Śląski w Katowicach - jako lider oraz miasto Katowice jako strategiczny partner konsorcjum.

Oficjalna ceremonia przyznania Katowicom tytułu Europejskiego Miasta Nauki odbyła się lipcu, podczas konferencji EuroScience Open Forum 2022 w Lejdzie w Holandii - Europejskim Mieście Nauki 2022. Tytuł przyznaje od 2004 r. co dwa lata European Association for the Advancement of Science and Technology (Europejskie Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Nauki i Technologii) i przed Katowicami otrzymały go m.in. Barcelona, Dublin, Sztokholm oraz Leida. Katowice są pierwszym miastem z Europy Środkowo-Wschodniej uznanym za Europejskie Miasto Nauki.

Jak deklaruje Europejskie Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Nauki i Technologii, tytuł przyznawany jest w celu pogłębienia zmian towarzyszących transformacji społeczeństwa w stronę nauki w poszczególnych miastach europejskich. Ma także na celu ukazanie bogactwa i różnorodności europejskiego krajobrazu naukowego oraz wspieranie samokształcenia, integracji naukowej, zainteresowania nauką wśród młodszych pokoleń i rozwój europejskich badań bez granic.

PAP - Nauka w Polsce, Krzysztof Konopka

kon/ mhr/