Ryfampicyna jest antybiotykiem, który spowalnia wytwarzanie RNA przez bakterie. Zwykle podaje się ją w połączeniu z innymi antybiotykami, dzięki czemu leczenie jest skuteczniejsze. Jednak ryfampicyna jest także uważana za potencjalny lek zapobiegający stwardnieniu zanikowemu bocznemu (ALS) i otępieniu czołowo-skroniowemu (FTD).

Na nieuleczalne jak dotąd stwardnienie zanikowe boczne (ALS) cierpieli na przykład Stephen Hawking i Mao Zedong. Naukowcy z Osaka Metropolitan University przeprowadzili na genetycznie zmodyfikowanych myszach obiecujące badania nad zapobieganiem ALS i FTD.

Autorzy (DOI 10.3390/biomedicines10051080) podawali donosowo ryfampicynę myszom z ludzkim genem C9orf72. Następnie oceniali funkcje poznawcze myszy, obserwując ich zdolność do ucieczki z labiryntu, po czym zbadali ich tkankę mózgową.

"Główną przyczyną FTD i ALS jest eksansja powtórzeń heksanukleotydowych (HRE) w niekodujących regionach genu C9orf72 - powiedział główny badacz, profesor Takami Tomiyama. - Ta mutacja powoduje neurodegenerację poprzez utratę funkcji lub gromadzenie się toksyn”.

„Na mutację utraty funkcji wskazuje tworzenie się struktury kwasu nukleinowego zwanej G-kwadrupleksem, która blokuje transkrypcję C9orf72. Wskaźnikiem toksycznej funkcji jest powstawanie ognisk RNA, agregatów toksycznego RNA i białek dipeptydowych (DPR)” – wyjaśnił profesor Tomiyama. Razem G-kwadrupleks i DPR dodatkowo przyspieszają agregację białek wiążących RNA, takich jak TDP-43, prowadząc do neurodegeneracji.

Uzyskane wyniki wskazują, że donosowe leczenie ryfampicyną znacząco poprawiło funkcje poznawcze i pamięć myszy. W znacznym stopniu hamuje ona tworzenie wtrąceń cytoplazmatycznych złożonych z agregatów białkowych w tkance mózgowej. Ryfampicyna osłabia również tworzenie się ognisk RNA zawierających G-kwadrupleks, chociaż nie jest jasne, w jaki sposób. Również utrata synaps, utrata neuronów i aktywacja mikrogleju są osłabiane przez leczenie ryfampicyną.

Opisywane badanie jest najnowszym z serii prac dotyczących wpływu ryfampicyny na zapobieganie zaburzeniom neurologicznym. „Wcześniej wykazaliśmy na mysich modelach, że donosowe podawanie ryfampicyny jest skuteczne w leczeniu choroby Alzheimera, FTD związanego z białkiem tau oraz demencji z ciałkami Lewy'ego - podsumował profesor Tomiyama. - Jednak tym razem udało się odkryć, że jest ona również skuteczna przeciwko wystąpieniu i progresji FTD i ALS, wywoływanych przez gen C9orf72. Ryfampicyna może być skutecznym lekiem w zapobieganiu chorobom neurodegeneracyjnym.”(PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ agt/