Pierwsze czytanie projektu nowelizacji dotyczącej doktorantów i szkół doktorskich

Pierwsze czytanie projektu nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, przeprowadzono na posiedzeniu sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży. Projekt przygotowało Ministerstwo Edukacji i Nauki.

Podczas pierwszego czytania projektu posłowie nie zgłosili poprawek.

"Ta nowelizacja zadośćuczyni tym wszystkim ewentualnym, potencjalnym zagrożeniom, które mogą się pojawić w następstwie procesu ewaluacji" - powiedział wiceminister edukacji i nauki Włodzimierz Bernacki. Przypomniał, że pierwsza ewaluacja jakości działalności naukowej, obejmująca lata 2017-2021, rozpoczęła się 1 stycznia 2022 r.

"Ustawa, która została przyjęta w 2018 r., zawierała pewne luki w odniesieniu do możliwości zaistnienia pewnych stanów, czy sytuacji po zakończeniu procedury ewaluacyjnej, a więc w odniesieniu do tego, co będzie miało miejsce w nowym roku akademickim, a wiec roku akademickim 2022/2023 i kolejnych latach. W następstwie procesu ewaluacji, oceny jednostek: uniwersytetów czy instytutów badawczych, a ta ocena dokonuje się w obrębie poszczególnych dyscyplin, następuje przyznawanie określonych kategorii" - mówił Bernacki.

"Przyznając kategorię jednocześnie określamy tym samym uprawnienia dla czy to uniwersytetów, szkół wyższych, czy instytutów badawczych" - przypomniał wiceminister. Wskazał, że ważnymi uprawnieniami są uprawnienia do prowadzenia szkół doktorskich i nadawania tytułu doktora w tych dyscyplinach, które podlegają ewaluacji.

Bernacki przyznał, że ustawodawca przyjmując Konstytucję dla nauki nie przewidział sytuacji, w której ta ocena może być poniżej wymaganej do prowadzenia szkół doktorskich. Stąd - jak podał - konieczność nowelizacji i zagwarantowanie doktorantom możliwości dokończenia edukacji w szkole doktorskiej.

W procedowanym projekcie nowelizacji zaproponowano wprowadzenie rozwiązania legislacyjnego łagodzącego skutki uzyskania kategorii naukowej B w danej dyscyplinie przez podmioty doktoryzujące. Możliwe będzie dokończenia przez nie postępowań w sprawie nadania stopnia doktora wszczętych przed dniem przyznania tej kategorii naukowej, przy równoczesnym utrzymaniu zakazu wszczynania nowych postępowań (do czasu uzyskania kategorii naukowej co najmniej B+ w wyniku drugiej ewaluacji). Zgodnie z obecnymi przepisami szkoła doktorska może być prowadzona wyłącznie w dyscyplinach, w których podmiot posiada kategorię naukową nie niższą niż B+.

Przeniesienie doktoranta z jednej szkoły doktorskiej do innej, w przypadku zaprzestaniem kształcenia w danej dyscyplinie, może odbyć się tylko za zgodą samego doktoranta. W przypadku braku zgody wprowadzony zostanie obowiązek pokrycia przez podmiot prowadzący szkołę doktorską osobie, która utraciła możliwość ukończenia kształcenia, kosztów postępowania w sprawie nadania stopnia doktora w trybie eksternistycznym. W sytuacji, w której istnieje inna szkoła doktorska kształcąca w danej dyscyplinie, ale nie ma możliwości przeniesienia do niej doktoranta, również podmiot prowadzący likwidowaną szkołę doktorską będzie zobowiązany pokryć koszty uzyskania przez doktoranta stopnia doktora w trybie eksternistycznym. Zaproponowano także dodanie przepisu dającego możliwość nałożenia na uczelnię albo inny podmiot prowadzący szkołę doktorską administracyjnej kary pieniężnej.

W zakresie kontynuacji postępowań w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego w przypadku utraty przez podmiot habilitujący uprawnień do nadawania tego stopnia sposób dalszego postępowania będzie zależał od momentu, w którym nastąpi utrata uprawnienia. Jeżeli nastąpi ona jeszcze przed powołaniem komisji habilitacyjnej, wówczas postępowanie zostanie przekazane do prowadzenia podmiotowi wskazanemu przez Radę Doskonałości Naukowej. W przypadku utraty uprawnienia po powołaniu komisji habilitacyjnej komisja ta będzie kontynuowała swoje prace, a podjęta przez nią uchwała wraz z pozostałą dokumentacją postępowania w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego zostanie przekazana podmiotowi wyznaczonemu przez RDN. Podmiot ten – na podstawie otrzymanej uchwały – zadecyduje o nadaniu albo o odmowie nadania stopnia doktora habilitowanego. Zmiana umożliwi kontynuację wszczętych postępowań w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego w przypadku utraty uprawnień przez podmiot habilitujący. (PAP)

Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka

dsr/ mir/