Projekt ustawy, przygotowany przez resort nauki, opublikowano na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Projekt zakłada zmiany, które miałyby złagodzić skutki ewaluacji jakości działalności naukowej za lata 2022–2025 dla uczelni, instytutów PAN, instytutów badawczych i innych podmiotów. Celem zmian jest zabezpieczenie tych instytucji przed negatywnymi konsekwencjami utraty wysokiej kategorii naukowej, co mogłoby wpłynąć na zdolność do prowadzenia wybranych działań akademickich, np. prowadzenia szkół doktorskich.

Omawiając ocenę skutków regulacji resort nauki przypomina, że w 2022 r. dokonano pierwszej ewaluacji działalności naukowej (za lata 2017–2021), w ramach dyscyplin naukowych i artystycznych, w 283 podmiotach (uczelniach, federacjach podmiotów, instytutach naukowych PAN, instytutach badawczych i innych). Obecnie zbliża się druga ewaluacja, za lata 2022–2025.

„Do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego docierają liczne uwagi i krytyczne opinie wobec skutków stosowanego systemu oceny jakości działalności naukowej, a zbliżająca się druga ewaluacja wywołuje obawy wśród podmiotów co do możliwych konsekwencji, jakie mogą pojawić się w związku z jej przeprowadzeniem, zwłaszcza że wyniki ewaluacji mają bezpośredni wpływ na możliwość wypełniania przez podmioty swoich podstawowych zadań” - zauważa MNiSW.

„Obawy te zostały uznane za uzasadnione w kontekście możliwości tworzenia kierunków studiów, prowadzenia postępowań w sprawie nadania stopnia doktora, prowadzenia szkół doktorskich – a ich uwzględnienie polegałoby na czasowej modyfikacji obowiązujących zasad” - czytamy w przygotowanej przez resort ocenie skutków regulacji.

Projektodawca rozważa m.in. sytuację uczelni, które w wyniku drugiej ewaluacji uzyskają w danej dyscyplinie kategorię naukową B, a które w pierwszej ewaluacji miały kategorię B+. Zgodnie z projektem ustawy uczelnie te będą mogły nadal tworzyć nowe kierunki studiów przyporządkowane do tej dyscypliny, bez konieczności uzyskania specjalnego pozwolenia.

Projekt dotyczy też uprawnień do nadawania stopnia doktora w danej dyscyplinie. Obecnie uprawnienia te zależą od posiadanej kategorii naukowej, nie niższej niż B+. Uzyskanie w danej dyscyplinie kategorii naukowej B albo C oznacza automatycznie utratę przez daną jednostkę naukową uprawnień do nadawania stopnia doktora. Dla osób w trakcie pracy nad doktoratem oznacza to konieczność kontynuacji prac w innym podmiocie, o wyższej kategorii naukowej (A+, A albo B+). Projekt zakłada, że uczelnie, które uzyskają kategorię B w czasie drugiej ewaluacji, będą mogły kontynuować wszczęte wcześniej postępowania w sprawie nadania stopnia doktora do czasu trzeciej ewaluacji. Nie będzie można natomiast otwierać nowych postępowań. Zaś instytucje, które otrzymają kategorię C, „przekażą swoich doktorantów” do innych jednostek, z wyższą kategorią.

Analogiczne rozwiązanie dotyczy prowadzenia szkół doktorskich. Instytucje, które w wyniku drugiej ewaluacji otrzymają kategorię B, będą mogły kontynuować kształcenie doktorantów w ramach istniejących szkół doktorskich, ale nie będą mogły rekrutować nowych doktorantów. Dopiero po trzeciej ewaluacji, jeśli uzyskają kategorię B+ lub wyższą, będą mogły wznowić rekrutację i kontynuować prowadzenie szkoły doktorskiej.

Jeśli uczelnia utraci uprawnienia do nadawania stopnia doktora, będzie musiała ponieść koszty związane z przeniesieniem postępowania do innej instytucji, co ma na celu uniknięcie sytuacji, w której doktoranci musieliby ponosić dodatkowe koszty związane z procedurą w innym podmiocie.

Proponuje się, aby ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. (PAP)

Nauka w Polsce

zan/ bar/