Międzynarodowy zespół prowadzony przez naukowców z German Center for Integrative Biodiversity Research (iDiv), Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze (MLU) i Helmholtz Center for Environmental Research (UFZ) przeprowadził analizę danych w globalnej skali, która wskazała powiązania między wykorzystaniem gruntów a zapylaniem roślin. Wyniki ukazały się w „Nature Communications”.

Rośliny zapewniają pożywienie i schronienie wielu żyjącym na Ziemi organizmom. Większość z nich potrzebuje owadów zapylających, aby się rozmnażać, co przy rosnącej liczbie dowodów na spadek populacji zapylaczy jest dość niepokojące. Choć kryzys w tej sferze stał się faktem, to wciąż nie wiadomo, które gatunki roślin będą nim najbardziej dotknięte i w jakich warunkach należy się spodziewać pogorszenia sukcesu reprodukcyjnego wśród roślin.

Zmiany użytkowania ziem są wiodącym zagrożeniem dla roślin i owadów. Jednak różne grupy zapylaczy w odmienny sposób reagują na to zjawisko. Na przykład niektóre praktyki stosowane przez rolników zwiększają obecność trzmieli, ale zmniejszają występowanie innych owadów koniecznych do zapylania, jak motyle czy dzikie pszczoły. „Rośliny i owady zapylające rozwijały swoje relacje przez miliony lat. Ludzie zmieniają je w zaledwie kilka” – powiedziała dr Joanne Bennett, która prowadziła badanie na iDiV i MLU.

Dla określenia, czy użytkowanie gruntów wpływa na obniżenie efektywności zapylania, naukowcy zbudowali bazę danych mierzącą, w jakim stopniu zapylanie wpływa na sukces reprodukcyjny roślin. Przeanalizowali tysiące eksperymentów i porównali ilość nasion wydanych przez naturalnie zapylone kwiaty z kwiatami zapylonymi ręcznie. „Jeśli naturalnie zapylone rośliny wydają mniej owoców i nasion niż rośliny, którym ręcznie dostarczono dodatkowy pyłek, to sukces reprodukcyjny rośliny jest ograniczony – jest to określane jako obniżenie efektywności zapylania” – wyjaśniła, dodając, że takie eksperymenty dają możliwość powiązania reprodukcji roślin z kondycją zapylaczy.

Materiałem do badania było ponad 2 tys. eksperymentów na ponad 1,2 tys. roślin z całego świata, które prawie 20 lat temu zaczęła kompletować dr Tiffany Knight z MLU.

Naukowcy wykazali, że dzikie rośliny na intensywnie użytkowanych gruntach – np. miejskich – mają ograniczony kontakt z owadami zapylającymi. Szczególnie narażone na niższą efektywność zapylania są rośliny wyspecjalizowane, czyli wymagające określonych zapylaczy, choć występowały różnice w zależności od sposobu użytkowania ziemi i taksonu owadów. Na obszarach rolniczych rośliny zapylane przez pszczoły były mniej dotknięte niż te, których pyłek przenoszą inne owady. Może to wynikać z faktu, że udomowione pszczoły miodne mają udział w zapylaniu dzikich roślin na takich obszarach.

Wyniki wskazują, że intensywne użytkowanie gleb powiązane jest z niższym sukcesem reprodukcyjnym u roślin ze względu na niższe prawdopodobieństwo zapylenia. Sugeruje to, że przyszłe zmiany w sposobie użytkowania ziem mogą jeszcze intensywniej wpłynąć na reprodukcję roślin, a co za tym idzie – dominować będą gatunki zapylane przez różne owady zapylające. (PAP)

mrt/ agt/