Historia i kultura

Pomorskie/ Łuski i guziki; pierwsze znaleziska archeologów w Dolinie Śmierci w Chojnicach

 Krzyż i tablica pamiątkowa na terenie Doliny Śmierci w Chojnicach (fot. D. Kobiałka).
Krzyż i tablica pamiątkowa na terenie Doliny Śmierci w Chojnicach (fot. D. Kobiałka).

Łuski różnego kalibru, guziki od bielizny, fragment medalika - to pierwsze znaleziska archeologów dokonane w Dolinie Śmierci w Chojnicach. W czasie II wojny światowej Niemcy zamordowali tam, jak się szacuje, ponad tysiąc osób. Większość szczątków spoczywa tam do dziś.

Dolina Śmierci to zwyczajowa nazwa obecnych terenów północnych granic miasta Chojnice. W pierwszych miesiącach trwania II wojny światowej okoliczne pola były wykorzystywane przez Niemców jako miejsca egzekucji mieszkańców tego miasta i regionu. Do masowych egzekucji doszło też w styczniu 1945 r. Naukowcy szacują, że w sumie zginęło tam ponad tysiąc osób.

"Dolina Śmierci jest do dzisiaj słabo rozpoznana. Tuż po zakończeniu wojny doszło tutaj do pospiesznych ekshumacji. W ich wyniku odkryto szczątki blisko 200 osób" - mówi PAP kierownik nowego projektu badawczego dr Dawid Kobiałka, który jest realizowany przez Fundację Przyjaciół Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.

W czasie egzekucji zamordowano pod Chojnicami m.in. lokalną inteligencję, pensjonariuszy Krajowych Zakładów Opieki Społecznej oraz przedstawicieli społeczności żydowskiej.

Jak opowiada dr Kobiałka, ciała ofiar w większości przypadków były wrzucane do rowów strzeleckich przygotowanych przez Polaków w 1939 roku na wypadek wojny. Mimo usilnych prób utrzymywania egzekucji w tajemnicy i tuszowania śladów zbrodni (część zwłok palono), lokalni mieszkańcy wiedzieli o mordach, które miały miejsce. "To właśnie już w czasie II wojny światowej została ukuta nazwa Dolina Śmierci" - dodaje archeolog.

W ramach nowego projektu, finansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, naukowcy chcą ustalić, gdzie dokładnie znajdowały się okopy i z których ich odcinków ekshumowano szczątki poległych. W tym celu skorzystają z różnych metod badawczych: lotniczego skanowania laserowego, analizy historycznych zdjęć lotniczych i zobrazowań satelitarnych, badań powierzchniowych przy użyciu wykrywaczy metali. Na początku maja archeolodzy udali się w teren z detektorami metalu - udało się znaleźć wiele drobnych przedmiotów: łusek różnego kalibru, guziki od bielizny czy fragment medalika.

"Liczymy, że takie znaleziska pomogą nam w precyzyjnej lokalizacji miejsc rozstrzeliwań oraz przestrzeni, w której – jak wynika z zeznań świadków – miały być palone ciała ofiar niemieckich zbrodni w styczniu 1945 roku" - dodaje Kobiałka.

Archeolog podkreśla, że powojenne prace ekshumacyjne nie były badaniami stricte naukowymi. "Odbywały się w pośpiechu, wiele mniejszych kości ludzkich nie podejmowano, nie wykonywano dokładnej dokumentacji fotograficznej i rysunkowej" - wskazuje. Nowe przedsięwzięcie ma być bardziej systematyczne: pozyskane dane terenowe będą zintegrowane w systemie informacji geograficznej (GIS).

Archeolodzy planują rozpoczęcie wykopalisk na ograniczoną skalę w sierpniu.

Jednocześnie w ramach przedsięwzięcia naukowcy wykorzystują metody etnograficzne. Rozmawiają z okolicznymi mieszkańcami na temat Doliny Śmierci, jak również z rodzinami świadków wydarzeń z czasów II wojny światowej.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ agt/

Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.

Czytaj także

  • Białystok, 05.10.2024. Wydany w drukarni ojców bazylianów w Supraślu XVIII-wieczny starodruk, który miał pomagać w ewangelizacji w Muzeum Podlaskim w Białymstoku. Fot. PAP/Artur Reszko

    XVIII-wieczny starodruk z oficyny supraskiej zabytkiem miesiąca Muzeum Podlaskiego

  • 15.11.2016. Biblioteka im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego w Płocku. PAP/Marcin Bednarski

    Odnowiono trzy starodruki z kolekcji biblioteki Towarzystwa Naukowego Płockiego

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

newsletter

Zapraszamy do zapisania się do naszego newslettera