Znaleziska dokonano w czasie wykopalisk w obrębie osady Chultukov Log-9, należącej do jednej z syberyjskich kultur typu huńskiego - naukowcy przypuszczają, że to właśnie z Azji Centralnej wywodzą się wojowniczy Hunowie, którzy w IV w. najechali Europę. Jej cechą charakterystyczną było m.in. użycie łuku. W czasie badań odkryto kilkanaście kościanych zabytków-płytek, których celem było wzmocnienie tej drewnianej broni przy jej końcach i w ich środkowej części.

"Do tej pory kościane wzmocnienia huńskich łuków znane były tylko z grobów. Dlatego sądzimy, że udało się nam odkryć warsztat, w którym rzemieślnik wyrabiał kościane przedmioty" - wyjaśnia w rozmowie z PAP Łukasz Oleszczak z Instytutu Archeologii UJ w Krakowie, który kieruje polskim zespołem w ramach projektu nadzorowanego przez prof. Andrieja Pawłowicza Borodowskiego z syberyjskiego oddziału Instytutu Archeologii i Etnografii Rosyjskiej Akademii Nauk w Nowosybirsku.

O tym, że tak faktycznie mogło być, oprócz dużej liczby gotowych przedmiotów, świadczy kilkadziesiąt półproduktów kościanych, czyli przedmiotów, które nie zostały ukończone, m.in. grotów strzał. Być może archeologom udało się znaleźć jedno z narzędzi, którego używali starożytni rzemieślnicy - to kamienna osełka do ostrzenia noży. "Wiemy, że do wyrabiania kościanych rzeczy używano bardzo ostrych noży, dlatego niezbędne było narzędzie do ich ostrzenia" - dodaje Oleszczak.

Naukowcy odkryli również dość enigmatyczne dla nich rurki kościane. "Być może jest to rękojeść do pejczy lub przemyślny system do odprowadzania moczu noworodka z kołyski - tą drugą z hipotez przedstawił w oparciu o dane etnograficzne archeolog Krzysztof Michalczewski" - wyjaśnia Oleszczak.

Niejasne jest też przeznaczenie odkrytych narzędzi, wykonanych z krowiej łopatki, w których znajduje się jeden lub więcej otworów. Być może służyły do wyprawiania skór. Według hipotezy Michalczewskiego mogły być używane do wróżb – praktyki wróżenia z przekłuwanych kości są potwierdzone w wielu kulturach azjatyckich, m.in. w starożytnych Chinach.

Był to czwarty sezon wykopalisk w obrębie tej pradziejowej osady. Do tej pory badaczom udało się odkryć kilkadziesiąt jej elementów w postaci palenisk, półziemianek, jam gospodarczych czy zasobowych. O intensywnym zamieszkaniu świadczy też kilka tysięcy fragmentów naczyń ceramicznych i liczne zabytki kamienne, żelazne i wykonane z brązu.

Ekspedycja była finansowana ze środków grantu Preludium Narodowego Centrum Nauki i z grantu Russian Scientific Found, przy wsparciu finansowym Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego w Nowosybirsku oraz fundacji Bratniak.

PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski

szz/ mrt/