„Według naszej wiedzy, to pierwszy przypadek wykazania adaptacyjnej odpowiedzi na ryzyko w przypadku organizmu bez układu nerwowego" – powiedział Alex Kacelnik z Oxford University. "Nie twierdzi, że rośliny są inteligentne w znaczeniu używanym w przypadku ludzi lub zwierząt. Chodzi raczej o to, że skomplikowane i interesujące zachowania mogą być adaptacjami biologicznymi, które wyewoluowały, aby skutecznie wykorzystać naturalne możliwości.

Kacelnik i jego koledzy z izraelskiego Tel-Hai College hodowali siewki grochu z korzeniami w dwóch doniczkach. Rośliny musiały „zadecydować”, które korzenie warto rozwijać.

Podczas pierwszego eksperymentu okazało się, że rośliny rozwijały więcej korzeni w doniczce z większą ilością substancji pokarmowych – postępowały podobnie jak zwierzęta, które więcej czasu spędzają na obfitszych pastwiskach. Gdy w obu doniczkach gleba była równie wartościowa, nowe korzenie rozwijały się w obu.

Trudniejszym przypadkiem była sytuacja, w której poziom substancji pokarmowych był stały w jednej doniczce, natomiast zmienny - w drugiej.

Opierając się na teoretycznych analizach decyzji podejmowanych przez ludzi i zwierzęta Kacelnik i jego koledzy przewidzieli, że gdy „stała” doniczka zawierała niewiele składników pokarmowych rośliny mogą preferować „zmienną” doniczkę, akceptując wyższy poziom ryzyka. Byłby to rodzaj hazardu - ale z dużą szansą na zysk. Natomiast mając do dyspozycji stały i wysoki poziom składników pokarmowych rozsądniej jest nie podejmować ryzyka.

Badacze porównują sytuacje siewki grochu do osoby, która może dostać 800 dolarów - albo rzucić monetę, by wygrać 1000 dolarów (mając 50 proc. szans, że nic nie wygra). Większość ludzi zauważy, że lepsze 800 w garści niż niepewna szansa na 1000.

Jeśli jednak podobny wybór dać osobie, która znalazła się w odległym miejscu, bez pieniędzy i potrzebuje 900 dolarów na przejazd, wybór może być inny. Rzut monetą oznacza 50 proc. szans na rozwiązanie problemu, podczas gdy opcja bez ryzyka nie daje wystarczających środków.

Na razie naukowcy nie wiedzą, w jaki sposób rośliny wyczuwają zmienność ani czy ich fizjologia jest specjalnie przystosowana do reagowania na zagrożenia. Niemniej, wyniki pokazują, że groch potrafi przyjmować zaskakująco dynamiczne "strategie", ze zdolnością do podejmowania decyzji w sposób przypominający inteligentny byt.(PAP)

pmw/ krf