Obecność śmieci na dnie wód otaczających Arktykę, na dnie Morza Śródziemnego i Atlantyku - od europejskiego szelfu kontynentalnego po Grzbiet Śródatlantycki (podwodny grzbiet na Atlantyku, ciągnący się od Islandii po Antarktydę) - sprawdzali ostatnio naukowcy z 15 europejskich instytucji badawczych, koordynowanych przez portugalski Uniwersytet Azorów.

Analizowali dno na głębokości od 35 m. do 4,5 km. Jak twierdzą, najczęściej zalega tam plastik i stare sieci rybackie. Są też obiekty ze szkła i metalu, drewna, papieru i tektury, tkanin, ceramiki i inne materiały, których tożsamości naukowcy - obserwujący dno za pomocą zdalnie sterowanych urządzeń - nie byli w stanie ustalić.

"Niektóre miejsca sprawiają wrażenie zwykłych wysypisk" - potwierdza jeden z uczestników badania, Miquel Canals z Wydziału Stratygrafii, Paleontologii i Geologii Morskiej na Uniwersytecie Barcelony (UB), cytowany na stronie uczelni. - Śmieci są w oceanach wszechobecne, począwszy od najbardziej odległych miejsc, jak Arktyka czy Ocean Południowy, po równiny abisalne na głębokości tysięcy metrów".

"Znaleźliśmy obiekty stałe, zwłaszcza przedmioty z plastiku i puszki, jak drobiny powstające wskutek degradacji plastiku. Tam, obszarach gdzie prowadzi się intensywnie połowy, na dnie dominują stare zniszczone sieci" - dodaje Canals.

"Plastik jest najpowszechniejszy wśród śmieci zalegających na dnie, podczas gdy śmieci związane z aktywnością rybaków, wyrzucone sieci i liny, najczęściej trafiały się w okolicy podwodnych gór, grzbietów śródoceanicznych i na mieliznach. Największe nagromadzenie śmieci widać w głębokich, podwodnych kanionach" - opowiada Christopher Pham z portugalskiego Uniwersytetu Azorów (UA).

"Nasze śmieci trafiają do morskich środowisk wszelkiego rodzaju, od plaż po najbardziej odległe głębiny" - twierdzi Kerry Howell, profesor z Plymouth University’s Marine Institute. - Większość szczątków znajduje się w głębinach wciąż niezbadanych przez ludzi. Byliśmy w szoku widząc, że nasze śmieci dotarły tam przed nami".

Eksperci podkreślają, że nie istnieje wiarygodna, globalna mapa zaśmiecenia akwenów, gdyż są one stale przenoszone przez morskie prądy - potwierdza Miquel Canals. W transporcie śmieci, zarówno na wybrzeże, jak i ku otwartemu morzu, uczestniczą rzeki i wiatr. Główne miejsca składowania śmieci znajdują się w rejonach przybrzeżnych i silnie uprzemysłowionych; tam, gdzie intensywnie rozwija się turystyka i żegluga. W wodzie stosunkowo najwięcej gromadzi się ich w regionach zamkniętych, takich jak np. Morze Śródziemne.

Autorzy badania natrafili też na składowisko żużlu na dnie morza czyli śmieciowy trop dawnej żeglugi. "Chodzi o pozostałości po spalaniu węgla, jakie zatapiały parowce począwszy od końca XIX w." - opowiada Eva Ramirez-Llodra z hiszpańskiej instytucji badawczej Consejo Superior de Investigaciones Científicas. Nagromadzenie żużlu znajduje się blisko współczesnych szlaków żeglownych, co świadczy, że w ciągu dwóch wieków główne szlaki morskie mało się zmieniły.

O tym, że śmieci w morzach przybywa, naukowcy alarmują od kilku lat. Jak szacują, w ciągu ostatnich czterech dekad ilość samego plastiku trafiającego do wód wzrosła stukrotnie. Tak potężna masa tworzywa może zmienić morskie środowisko. Zanieczyszczenie plastikami obciąża ekosystemy jezior i rzek, zagrażając ich zwierzęcym mieszkańcom. Połknięcie rozdrobnionego plastiku przez ptaki i ryby może doprowadzić do śmierci z głodu (gdyż blokuje układ pokarmowy) albo uduszenia (zablokowanie układu oddechowego). Plastik poddany trawieniu może uwalniać toksyczne związki.

Pływające śmieci są bardzo trwałe. Niedopałki papierosów rozkładają się od 1 do 5 lat, kubek styropianowy - pół wieku, plastikowa torebka - do 20 lat, a butelka PET lub jednorazowa pielucha - nawet 450 lat. (PAP)

zan/ ula/