W zachodniej części stanowiska, dzięki badaniom geofizycznym uzupełnionym w tym sezonie o wykopaliska, rozpoznano budowlę znacznych rozmiarów. Do tej pory archeolodzy przypuszczali, że odnalezione w tej części miasta bliżej nie określone pozostałości to budowle magazynowe i warsztaty związane z obsługą wypraw morskich. Najnowsze badania skłaniają badaczy do określenie założenia jako fortu, zbudowanego w najwcześniejszej, wczesnohellenistycznej (1 połowa III w. p.n.e.) fazie funkcjonowania Berenike.

W tym roku udało się odkryć pozostałości masywnej konstrukcji na planie kwadratu, którą można interpretować jako narożną wieżę należącą do większego założenia. Wkopy fundamentowe wieży wcięte były w powierzchnię naturalnej skały. Fakt ten pozwolił na precyzyjne odtworzenie jej planu. Archeolodzy zrekonstruowali również sposób wyznaczania i wykonywania fundamentów.

Naukowców zaskoczyły znalezione tuż przy murach porzucone zniszczone narzędzia wykorzystywane podczas budowania - fragment kamiennej osełki używanej być może do ostrzenia metalowych narzędzi, którymi kuto wkopy fundamentowe oraz dużą łopatkę zwierzęcą ze śladami starcia na szerokiej górnej krawędzi, zastosowaną najprawdopodobniej w charakterze łopaty do rozgarniania piasku.

Kolejnym nowym odkryciem zespołu archeologów jest kompleks świątynny u wejścia do zatoki portowej. Do tej pory znano z Berenike kilka budynków o charakterze sakralnym, ale po raz pierwszy udało się odsłonić świątynię będącą częścią większego kompleksu kultowego - odkryto pozostałości co najmniej trzech budowli w południowej, portowej części Berenike. Konstrukcje powstały w IV-V wieku n.e.

Wewnątrz kompleksu znaleziono duży koral. Zdaniem archeologów bez wątpienia miał znaczenie kultowe. Odkryto również „ołtarz-kolumnę” oraz ołtarzyki do spalania kadzidła. Obok znajdowały się przedmioty wotywne, spośród których część, m. in. plakietka z brązu przedstawiająca głowę byka, pochodzi najprawdopodobniej z Arabii Południowej.

„To wskazywałoby na dalekie, południowoarabskie korzenie praktyk religijnych, które odprawiano w tej właśnie świątyni” – uważają badacze. Wewnątrz świątyni zarejestrowano także ślady uczt rytualnych lub składania ofiar z mięsa, a także przynoszenia do świątyni bukietów. Badanie botaniczne wskazały, że oprócz występującego w regionie lotosu do świątyni przynoszono także irys jemeński. Kwiat ten musiał być specjalnie sprowadzany w formie cebulek lub sadzonek. „To niepozorne znalezisko ma kapitalne znaczenie, gdyż znów wskazuje na związki kultu z regionem południowoarabskim” – sądzą archeolodzy.

Unikatowymi znaleziskami z terenu wczesnorzymskiego śmietniska – innego miejsca badanego w Berenike, są dwa paciorki szklane wykonane w technice millefiori (szkło artystyczne o kwiatowym wzorze), przedstawiające maski teatralne wykonane w I w. n.e. Maski tego rodzaju należą do luksusowych rzymskich wyrobów biżuteryjnych. Do rzadkich znalezisk należy też drewniana deszczułka z przewierconym otworem do przywiązania sznurkiem. To zapewne etykietka, która mogła identyfikować towar w dwóch językach - w grece po jednej stronie i być może w języku aramejskim po drugiej. Archeolodzy na razie odczytali napisów.

Ze śmietnika wydobyto także pozostałości roślin. Wśród nich jest znakomicie zachowana skorupa z orzecha kokosowego, który przetransportowano do Berenike aż z Indii. Wśród szczątków archeobotanicznych dopatrzono się także pozostałości kwiatów, które nie występują w tym regionie. „Niewątpliwie musiały być przywożone i hodowane w doniczkach lub dostały się do Berenike w formie cebulek czy nasion” – przypuszczają archeolodzy.

Berenike nad Morzem Czerwonym to starożytny port, do którego przypływały statki z towarami z Indii, Cejlonu i Arabii Południowej. Miasto było schronieniem i miejscem czasowego zamieszkania dla marynarzy, handlowców i ludności z najodleglejszych zakątków świata. Stykały się tutaj różnorodne języki i kultury.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/