"Sąsiedztwo Polski ze Związkiem Radzieckim, pierwszym państwem komunistycznym, miało ogromny wpływ na losy Polski. Po zwycięskiej dla II Rzeczypospolitej wojnie z Rosją bolszewicką i obronie niepodległego bytu stosunki ze wschodnim sąsiadem były pełne napięć i nieufności. Moskwa dążyła do rewanżu na 1920 rok, a także prowadziła imperialną politykę, zmierzająca do narzucenia swojej dominacji nie tylko Europie, ale i całemu światu" - zauważa Piotr Kołakowski.

Na drodze do realizacji tych celów stanęła odrodzona po latach niewoli Rzeczpospolita.

Autor książki odsłania kulisy sowieckiej polityki wobec Polski i demaskuje rolę wywiadu w jej realizacji. Przypomina, że cechą charakterystyczną sowieckich służb wywiadowczych było prowadzenie działalności w skali globalnej, przy częstym wykorzystaniu struktur Międzynarodówki Komunistycznej, lewicowych central związkowych i sympatyzujących z ruchem komunistycznym partii oraz organizacji politycznych na całym świecie.

"Ważne miejsce w organach bezpieczeństwa oraz wywiadu ZSRR odgrywali członkowie polskich partii i organizacji komunistycznych, a także dezerterzy z Wojska Polskiego. Wielu z nich zajmowało kierownicze stanowiska w aparacie bezpieczeństwa" - przypomina Kołakowski. Wywiad sowiecki wykorzystywał informacje pozyskane od członków KPP, KPZB, KPZU oraz komunistycznych organizacji młodzieżowych.

Kołakowski ukazuje przygotowania do sowieckiej agresji 17 września 1939 roku, a także udział aparatu bezpieczeństwa w represjonowaniu żołnierzy Wojska Polskiego i polskiej ludności cywilnej oraz metody inwigilacji stosowane wobec konspiracji wojskowej na Kresach Wschodnich. Wiele miejsca poświęca także działaniom organów bezpieczeństwa i kontrwywiadu wojskowego "Smiersz" na ziemiach polskich w latach 1944-1945.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemie polskie przystąpiono do rozbijania struktur konspiracji niepodległościowej. "Eliminowaniu osób należących do konspiracji niepodległościowej towarzyszyła systematyczna budowa zrębów komunistycznego aparatu władzy. Poza bezpośrednim zwalczaniem osób związanych z polskim podziemiem, przedstawiciele sowieckich organów bezpieczeństwa i kontrwywiadu wojskowego +Siersz+ uczestniczyli w instalowaniu i umacnianiu administracji komunistycznej" - pisze Kołakowski.

Jak dodaje, funkcje NKWD - NKGB stopniowo przejmowali szkoleni wcześniej na terenie Związku Radzieckiego funkcjonariusze Resortu Bezpieczeństwa Publicznego. "Po zakończeniu wojny polski aparat bezpieczeństwa, prowadzący działalność zgodnie z sowieckimi wytycznymi i znajdujący się pod ścisłą kontrolą Moskwy, rozpoczął kolejny etap budowy nowego ustroju" - przypomina autor.

***

Piotr Tadeusz Kołakowski (ur. w 1966 r.) - pracownik naukowy Instytutu Historii Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zajmuje się działalnością służb informacyjnych oraz historią stosunków międzynarodowych w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej.

W 2000 r. uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Szczecińskim i tamże w 2008 roku stopień doktora habilitowanego. Jest autorem monografii "NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939 - 1945" (Warszawa 2002) oraz "Między Warszawą a Pragą. Polsko - czechosłowackie stosunki wojskowo - polityczne 1918 - 1939" (Warszawa 2007, wydanie drugie 2009). Wydał także zbiory dokumentów: "Polityka morska państw bałtyckich i skandynawskich w świetle referatów polskich placówek dyplomatycznych i konsularnych na zjazd bałtycki w Gdyni w 1937 r." (Słupsk 2004, współautor Adam Grzegorz Dąbrowski), "Majowy zamach w świetle dokumentów wywiadu, dyplomacji i organów bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej" (Słupsk 2008, współautor Andrzej Pepłoński) i "Wywiad gospodarczy Straży Granicznej wobec firm gdańsko - gdyńskich w latach 1932 - 1938" (Słupsk 2010, współautor Ryszard Techman).

Jest także autorem ponad 50 publikacji naukowych zamieszczonych w polskich i zagranicznych periodykach historycznych.

PAP - Nauka w Polsce

esz/ agt/ bsz