Międzynarodowy, dwustronny konkurs SHENG 4 na polsko-chińskie projekty badawcze jest organizowany przez Narodowe Centrum Nauki wspólnie z chińską agencją National Natural Science Foundation of China (NSFC), zgodnie z procedurą oceny równoległej. Oznacza to, że obie agencje prowadzą równoległą ocenę formalną i merytoryczną wniosków, a finansowanie otrzymają tylko te projekty, które uzyskają jednocześnie rekomendację NCN i NSFC. Do finansowania zakwalifikowano 13 projektów z grupy nauk ścisłych i technicznych na łączną kwotę niemal 22,5 mln zł i 8 z grupy nauk o życiu na kwotę blisko 16 mln zł. Liczbowy wskaźnik sukcesu w konkursie wyniósł ok. 6 proc.

Sfinansowane badania będą prowadzone w Polsce i w Chinach, a nad realizacją każdego projektu będzie czuwać dwóch kierowników: jeden po stronie chińskiej, drugi po stronie polskiej. Polski zespół może przeznaczyć otrzymane środki na prowadzenie badań, wynagrodzenie zespołu badawczego, stypendia dla studentów lub doktorantów, zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej oraz pokryć inne koszty związane z wydatkami niezbędnymi do realizacji polskiej części projektu badawczego.

Jednym z projektów, który otrzymał finansowanie, jest projekt „Synteza i funkcjonalizacja hiperrozgałęzionych polipeptydów w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów” pod kierownictwem dr hab. Moniki Goseckiej z Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN. W komunikacie NCN wyjaśniono, że choroba zwyrodnieniowa stawów to powszechne schorzenie osób starszych, prowadzące do bólu, sztywności i ograniczenia ruchu, a obecne leczenie – oparte na lekach przeciwzapalnych i operacjach wymiany stawu – nie pozwala na regenerację chrząstki i często wiąże się z działaniami niepożądanymi. W zdrowym stawie chrząstka jest dobrze nawilżona, co zapewnia bardzo niskie tarcie, lecz w chorobie ulega ona degradacji i traci elastyczność. Stosowane dziś zastrzyki z kwasu hialuronowego mają ograniczoną skuteczność, szybko się rozkładają i wymagają częstych iniekcji.

Projekt badawczy ma na celu opracowanie nowych preparatów do iniekcji dostawowych na bazie specjalnie zaprojektowanych, hiperrozgałęzionych polipeptydów, które dzięki odpowiedniej strukturze będą trwałe, łatwe do wstrzyknięcia, zapewnią lepsze smarowanie stawu i umożliwią jednoczesne dostarczanie leków. W ramach prac zostanie zsyntetyzowana i przebadana biblioteka polipeptydów o różnych właściwościach, a zdobyta wiedza pozwoli określić zależności między budową tych cząsteczek a ich działaniem biologicznym, co może doprowadzić do stworzenia skuteczniejszych metod leczenia zwyrodnienia stawów.

W naukach o życiu sfinansowane zostaną m.in. badania dr. inż. Piotra Niezgody z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie dotyczące bioróżnorodności i funkcjonalności grzybów mykoryzowych. Jak podsumowuje w swoim komunikacie NCN, w obliczu rosnącej populacji i zmian klimatycznych szczególnego znaczenia nabiera zrównoważone rolnictwo, które ogranicza stosowanie nawozów i pestycydów, zastępując je rozwiązaniami opartymi na naturalnych mikroorganizmach. Jednymi z najważniejszych są arbuskularne grzyby mykoryzowe (AGM), żyjące w symbiozie z większością roślin lądowych i poprawiające ich wzrost, odżywienie oraz odporność na stres.

Mimo ich znaczenia w ekosystemach oraz potencjału dla rolnictwa, wciąż niewiele wiadomo o globalnej różnorodności AGM, ich funkcjonowaniu, reakcji na zmiany klimatyczne czy sposobach skutecznego wykorzystania w praktyce. Projekt "Bioróżnorodność i funkcjonalność arbuskularnych grzybów mykoryzowych: od naturalnych łąk do zrównoważonego rolnictwa" ma na celu zapełnienie tych luk poprzez kompleksowe badania zbiorowisk AGM w naturalnych łąkach i gruntach rolnych Chin i Polski, różniących się klimatem i właściwościami gleb. Wyniki pozwolą rozszerzyć wiedzę o ekologii i ewolucji AGM, wesprą ochronę bioróżnorodności, ułatwią ich praktyczne zastosowanie w rolnictwie i przyczynią się do klasyfikacji nowych gatunków, m.in. w ramach tworzonego transkontynentalnego banku zasobów AGM. Projekt rozwija dotychczasowe wspólne badania, które już doprowadziły do opisania nowych gatunków grzybów mykoryzowych w 2022 r.

Nauka w Polsce

lt/ agt/