Cienkie plastikowe torby na zakupy stanowią jedno z głównych zanieczyszczeń tworzywem sztucznym obecnych w oceanach i wzdłuż wybrzeży - przypominają eksperci z University of Delaware. Bardzo wolno się rozkładają, zaplątują się w nie różne zwierzęta, a ponadto z czasem uwalniają szkodliwy mikroplastik. Dlatego już ponad 100 krajów wprowadziło regulacje zakazujące lub ograniczające użycie tego typu toreb.

Jednak wpływ tych działań na ilość plastikowych odpadów w środowisku morskim nie był dotąd systematycznie zbadany.

Naukowcy przyjrzeli się setkom różnych przepisów regulujących użycie plastikowych toreb i ich wpływowi na zanieczyszczenie wybrzeży. Posługując się m.in. bazą danych z informacjami o tysiącach akcji sprzątania odkryli napawające optymizmem skutki.

Regulacje spowodowały spadek zanieczyszczenia torbami o 25 do 47 proc.

Efekt wprowadzenia przepisów rósł wraz z upływem czasu.

"Kiedy znaleźliśmy bazę danych zawierającą informacje o różnych akcjach sprzątania wybrzeży - zrozumieliśmy, że możemy przeanalizować skład odpadów przed wprowadzeniem nowych przepisów i po nim, aby zobaczyć, jaki miało to efekt" – opowiada prof. Kimberly Oremus, autorka publikacji, która ukazała się w magazynie "Science" (DOI10.1126/science.adp9274).

"Potem mogliśmy to porównać z miejscami, w których nigdy nie wprowadzono regulacji dotyczących plastikowych toreb" – dodaje.

Naukowcy tłumaczą jednocześnie, że ilość toreb na wybrzeżu pozwala oszacować zanieczyszczenie nimi w środowisku morskim w ogóle. "Wiele wcześniejszych badań ekonomicznych dotyczących przepisów ograniczających użycie plastikowych toreb opierało się na danych z kas sklepowych. Dlatego cieszyliśmy się, że mogliśmy do tego dodać bezpośredni pomiar ilości plastikowych śmieci na tych wybrzeżach" – podkreśla współautorka badania, dr Anna Papp.

"Zawsze przypominamy wolontariuszom i naszym organizacjom partnerskim, że dane, które zbierają, są wykorzystywane do wprowadzania realnych zmian. Te wyniki są doskonałym tego przykładem" – dodaje Allison Schutes, dyrektor ds. akcji sprzątania w organizacji Ocean Conservancy.

Badanie wykazało również, że niektóre rodzaje regulacji wydają się skuteczniejsze od innych. Na przykład przepisy wprowadzane na poziomie stanowym miały silniejszy wpływ niż te działające na poziomie lokalnym. Opłaty za torby wydawały się skuteczniej zmniejszać ilość śmieci, niż całkowite zakazy – choć potrzebne są dalsze badania, aby zrozumieć dlaczego tak się dzieje.

Kolejnym wnioskiem było to, że zakazy i opłaty za torby były najskuteczniejsze w miejscach, gdzie problem zaśmiecenia plastikowymi torbami był na początku poważniejszy.

Badanie pokazało też niepokojącą tendencję. Otóż choć przepisy pomagały zmniejszyć odsetek plastikowych toreb na wybrzeżach, to ogólna ilość tego zanieczyszczenia rośnie - zarówno w miejscach z wprowadzonymi regulacjami, jak i bez nich. Różnica polega na tym, że wzrost ten jest mniejszy tam, gdzie regulacje obowiązują.

"Ilość plastikowych toreb liczonych jako odsetek wszystkich zebranych podczas sprzątania odpadów na wybrzeżach rośnie z czasem. Regulacje nie likwidują problemu, a jedynie sprawiają, że rośnie on wolniej" – mówi prof. Oremus.

Naukowcy przypominają, że w sierpniu 2025 roku odbędzie się kolejna runda negocjacji dotyczących międzynarodowego traktatu o plastiku. (PAP)

Marek Matacz

mat/ zan/