To część badania wpływu izolacji kosmicznej na dobrostan psychiczny człowieka w ramach eksperymentu o nazwie "AstroMentalHealth" - jednego z trzynastu eksperymentów przeprowadzanych w trakcie polskiej misji technologiczno-naukowej IGNIS, której start zaplanowano na 8 czerwca. Na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) czteroosobowa załoga Ax-4 – z Polakiem Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim – spędzi dwa tygodnie.

Eksperyment "AstroMentalHealth" polega na zebraniu pomiarów od astronautów przed misją, w jej trakcie i po niej. Dane będą zbierane trójtorowo. Pierwszą metodą są kwestionariusze (przed, w trakcie i po misji). Druga to wywiady z astronautami przed i po misji oraz analiza nagrań wideo, które astronauci będą wykonywać podczas misji. Dopełni to analiza ekspresji emocji obserwowanych na twarzy astronautów podczas nagrań wideo-dzienników na ISS.

"AstroMentalHealth" ma dwie odsłony - kosmiczną i naziemną. Równolegle do prawdziwej misji odbędzie się bowiem też ta lustrzana. Jak podkreśliła koordynatorka eksperymentu dr Agnieszka Skorupa z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, "to najprawdopodobniej pierwsze takie przedsięwzięcie na świecie, gdzie te same procedury badawcze równolegle będą wdrażane zarówno w kosmosie, jak i na Ziemi".

Skorupa poinformowała, że w środę rozpoczął się kolejny etap prac badawczych. "W habitacie LunAres trwa obecnie etap pre-flight, czyli szkolenia poprzedzającego właściwą izolację zespołu, który ma symulować astronautów aktualnie przebywających na ISS. Zespół ten rozpocznie izolację w sobotę 31 maja" – przekazała.

Dodała, że 4 czerwca, dołączy do nich druga grupa (4 osoby), która będzie odzwierciedlać członków załogi Ax-4.

Dyrektor habitatu dr Leszek Orzechowski przekazał, że wśród tych pięciu osób, które rozpoczęły szkolenie i będą odgrywać rolę gospodarzy na analogowej ISS, są osoby zajmujące się tematami okołokosmicznymi: pracownicy agencji kosmicznych, firm szkolących astronautów czy naukowcy, które chcą się sprawdzić w warunkach izolacji, pracy w multikulturowym zespole i pod presją czasu – pochodzący z różnych zakątków świata.

Pierwsze dni szkolenia – opowiadał Orzechowski – dotyczą samego miejsca, jego architektury i infrastruktury. Zaplanowano też działania mające zintegrować grupę. Podobne procedury przejdą następnie analogowi astronauci z załogi Ax-4. W sumie cała naziemna część eksperymentu będzie trwała ponad trzy tygodnie.

Na członków analogowej załogi ISS nabór był otwarty. Inaczej było z analogowymi astronautami z misji Ax-4 – tutaj wykonawcy eksperymentu sami szukali kandydatów, aby kompozycja grupy jak najlepiej oddawała strukturę wiekową, płciową, kulturową i zawodową prawdziwych astronautów. Jak podał Leszek Orzechowski, jest to więc jedna kobieta (z doświadczeniem w kierowaniu misją analogową) oraz trzech mężczyzn.

Badacze przeprowadzą lustrzaną misję w warunkach analogowych w Habitacie LunAres w Pile. To placówka znajdująca się na starym lotnisku wojskowym w Pile – w zagospodarowanym hangarze dla samolotów wojskowych. Powierzchnia hangaru jest wysypana 400 tonami piasku i 400 tonami bazaltu, nie ma tam dostępu do światła słonecznego, a jedyne wyjście symuluje śluzę, przez którą przechodzi się na symulowane spacery kosmiczne.

Misja lustrzana jest możliwie jak najwierniejszym odwzorowaniem misji kosmicznej. Jak opowiadał Leszek Orzechowski, opracowany plan zajęć w habitacie bazuje na oryginalnym grafiku astronautów.

Wszystko po to, aby zbadać, jak astronauci adaptują się w tak niesprzyjających warunkach izolacji jak ISS; jak sobie radzą i co przeżywają w trakcie trwania misji – i odnieść to do wyników z prawdziwej misji.

Nauka w Polsce, Agnieszka Kliks-Pudlik (PAP)

akp/ agt/