Według prognoz niektóre części Amazonii staną się bardziej suche niż obecnie. Długofalowe efekty zmian, które mogą dotknąć gigantyczną puszczę, są niestety słabo rozumiane.

Wcześniejsze badania rodziły obawy, że połączenie silnego ocieplenia i wysychania, wraz z wylesianiem może doprowadzić do przekształcenia bujnego lasu deszczowego w rzadszy las lub nawet sawannę.

Nowa praca opublikowana w magazynie "Nature Ecology & Evolution" sugeruje inny scenariusz - puszcza może przetrwać, ale za niemałą cenę. Naukowcy twierdzą, że susze doprowadzą do wymarcia dużej części największych, najstarszych drzew. Po obumarciu uwolnią one do atmosfery znaczące ilości dwutlenku węgla. Jednocześnie ich brak spowoduje, że spadnie zdolność lasu do pochłaniania cieplarnianego gazu.

Swoje wnioski wysnuli na podstawie trwającego 22 lata badania, w którym na powierzchni jednego hektara amazońskiego lasu przeprowadzili symulację suszy. Nad ziemią zamontowali tysiące przezroczystych paneli, które połowę deszczowej wody kierowały do specjalnych rynien, odbierając ją drzewom.

Większość największych drzew na badanym obszarze obumarła w ciągu pierwszych 15 lat eksperymentu. Po tym czasie utworzyła się nowa równowaga, bez dużych drzew. Przez siedem lat po wyraźnych stratach biomasy wzrosła z kolei dostępność wody dla tych drzew, które przetrwały. Nie były one przy tym poddane silniejszemu stresowi niż drzewa w pobliskim lesie deszczowym, na który nie działała susza.

Jak obliczyli badacze, eksperymentalny obszar stracił ponad jedną trzecią całkowitej biomasy – pni, gałęzi, łodyg i korzeni, a w tej żywej masie był zmagazynowany węgiel.

Tak rozległe straty w większych obszarach Amazonii spowodowałyby uwolnienie ogromnych ilości węgla i znacznie zmniejszyłyby jej bieżącą zdolność do pochłaniania CO2 pochodzącego z działalności człowieka.

Dobra informacja jest taka, że nawet po utracie znacznej części biomasy las nadal ma jej dużo więcej, niż wiele suchych lasów i sawann. Wskazuje to, że amazoński las deszczowy posiada pewną długoterminową odporność na bardziej suche warunki, które mogą pojawić się w wyniku zmian klimatu.

Ilość traconej biomasy i czas potrzebny na stabilizację lasu mogą być jednak niedoszacowane, ponieważ naukowcy sprawdzili tylko zmiany w wilgotności powierzchni ziemi. Dopiero dalsze badania będą mogły ocenić inne czynniki, takie jak zmiany wilgotności powietrza, temperatury oraz nakładające się efekty innych zjawisk związanych ze zmianami klimatu, takich jak burze czy pożary.

„Nasze wyniki sugerują, że chociaż niektóre lasy deszczowe mogą przetrwać długotrwałe susze spowodowane zmianami klimatu, ich zdolność do pełnienia roli zarówno istotnego magazynu, jak i pochłaniacza węgla może zostać poważnie osłabiona” – stwierdza główny autor badania, dr Pablo Sanchez z University of Edinburgh.

„Reakcje ekologiczne na zmiany klimatu mogą mieć ogromny wpływ na nasze środowisko - zarówno lokalnie, jak i globalnie. Nie jesteśmy w stanie ich zrozumieć, ani przewidzieć bez długoterminowych, wspólnych badań tego typu” – dodaje jego kolega prof. Patrick Meir.

Marek Matacz (PAP)

mat/ agt/