Adherence to międzynarodowe określenie przestrzegania przez pacjentów zaleceń terapeutycznych, które uznaje się równie ważne, jak wprowadzanie nowych terapii. Dotyczy ono zarówno odpowiedniego przyjmowania leków, jak i przestrzegania właściwego stylu życia. Jednak wielu pacjentów nie stosuje się do zaleceń, zaprzepaszczając szanse na skuteczne leczenie i dłuższe życie.

Z tego powodu Międzynarodowe Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego po raz pierwszy w tym roku ustanowiło Światowy Dzień Adherence. Nie dotyczy on jednak tylko nadciśnienia, na które cierpi 11 mln Polaków, lecz wszystkich chorób przewlekłych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe i cukrzyca.

W tych chorobach konieczne jest długotrwałe przestrzeganie zaleceń, często do końca życia. Ma to decydujące znaczenie dla długości, jak i jakości życia. Jednak wielu pacjentów nie wykorzystuje tej szansy, jaką stwarza nowoczesna farmakoterapia.

Przekonują o tym eksperci Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego oraz Sekcji Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego w raporcie: „Partnerstwo z pacjentem – czy może być pomocne w zwiększaniu stopnia stosowania się do zaleceń terapeutycznych w chorobach układu sercowo-naczyniowego”.

W opracowaniu podkreśla się, że w przypadku nadciśnienia tętniczego, aż 58 proc. pacjentów nie przestrzega zaleceń terapeutycznych. Blisko jedna czwarta z nowo zdiagnozowaną chorobą nie realizuje pierwszej recepty, a około 50 proc. chorych po roku od diagnozy nie przyjmuje leków w stopniu, który dawałby możliwość skutecznej kontroli choroby.

Nadciśnienie jest jednym z głównych czynników ryzyka zawałów serca, udarów mózgu, niewydolności serca oraz niewydolności nerek. Pacjenci, którzy nie zażywają przepisanych im leków, wykazują wyższe ryzyko hospitalizacji z powodu chorób układu krążenia, jak też są bardziej narażeni na przedwczesny zgonu ze wszystkich przyczyn.

Dlaczego lekceważenie zaleceń terapeutycznych jest tak powszechne? Według autorów raportu pacjenci często nie zdają sobie sprawy z tego, jak ważne jest regularne przyjmowanie leków, zwłaszcza w chorobach przewlekłych. Wielu pacjentom wydaje się, że krótkie „wakacje” w terapii nie mają większego znaczenia, wystarczy wrócić do leczenia i wszystko wróci do normy. Tymczasem często tak nie jest, szczególnie w takich schorzeniach jak nadciśnienie tętnicze i cukrzyca.

Nie zawsze jednak winni są tylko pacjenci, którzy obawiają się na przykład działań niepożądanych leków, o których czytają w internecie lub ulotce leku. Stosowanie się do zaleceń utrudnia skomplikowany schemat leczenia, wymagający stosowania kilku różnych leków w odmiennych dawkach i o innej porze dnia. Jest to duże utrudnienie dla starszych wiekiem chorych, a takich jest najwięcej.

Pewnym rozwiązaniem może być przepisanie przez lekarza preparatów złożonych (tzw. polypigułki), zawierających w jednej tabletce dwa lub trzy leki z tej samej grupy terapeutycznej. A także leki hybrydowe, będące połączeniem substancji czynnych o różnym działaniu, na przykład leków na nadciśnienie ze statynami (obniżającymi poziom cholesterolu we krwi). W Polsce takie preparaty są dostępne, zawierają na przykład kwas acetylosalicylowy z beta-adrenolitykiem lub są połączeniem leków hipotensyjnych ze statyną.

Poprawa poziomu adherence jest korzystna dla wszystkich: zarówno dla pacjentów i lekarzy, bo uzyskują lepsze efekty terapii, jak i dla systemu ochrony zdrowia, bo to zmniejsza koszty opieki medycznej. Potrzebne są zatem wielokierunkowe i systemowe działania służące poprawie przestrzegania zaleceń terapeutycznych.

27 marca w Warszawie będą o tym dyskutować lekarze z całego kraju podczas konferencji organizowanej z okazji Światowego Dnia Adherence. Omawiana będzie poprawa zaleceń terapeutycznych w przewlekłych chorobach cywilizacyjnych, poprawa rokowania pacjentów oraz optymalizacja kosztów ochrony zdrowia, dzięki odblokowano potencjału profilaktyki.

„Wiemy już jak to zrobić, czas podjąć konkretne działania. Ważne jest jednak zjednoczenie różnych środowisk i przełożenie naukowych rekomendacji na konkretne możliwe do wdrożenia strategie systemowe” – twierdzi dr hab. Jacek Wolf z Kliniki Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, były prezes Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. (PAP)

Zbigniew Wojtasiński

zbw/ agt/