Opublikowany w piątek na stronach Rządowego Centrum Legislacji projekt wprowadza zmiany w przepisach rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 2019 r. w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej. Jak argumentowali autorzy projektu, zmiany zaproponowane w projekcie rozporządzenia mają wpłynąć pozytywnie na zapewnienie płynnego i sprawnego przeprowadzenia ewaluacji w roku 2026, a także przełożyć się także na podniesienie jakości i poziomu prowadzonych badań naukowych oraz obecności i znaczenia polskiej nauki na arenie międzynarodowej.

Planowane modyfikacje oceniła w rozmowie z PAP szefowa Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) i rektorka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. Kaniewska. Powiedziała, że korekty rozwiązań uwzględnione w ministerialnym projekcie nie rozwiązują wszystkich problemów związanych z ewaluacją, ale są zgodne z tym, o co wnioskowali przedstawiciele środowiska akademickiego jeszcze w roku 2023.

"Jednak nie są to jeszcze wszystkie możliwe zmiany, które mogłyby zostać wdrożone, żeby trochę polepszyć tę nieszczęsną ewaluację. Nie da się jej do końca naprawić. Był na to czas przez kilka lat, a skoro nie udało się tego zrobić, teraz musimy ten etap zamknąć" – podkreśliła prof. Kaniewska.

Dodała, że KRASP będzie jeszcze ten projekt analizować i w ramach konsultacji wnioskować o kolejne korekty. Jako najważniejszą z nich prof. Kaniewska wymieniła modyfikację przepisów dotyczących tzw. liczby N (liczba pracowników prowadzących działalność naukową w okresie objętym ewaluacją), by "nie skutkowała ona przyznawaniem uprawnień podmiotom które nie mają dostatecznej liczby kadry naukowej, żeby te uprawnienia realizować".

Naukowczyni wyjaśniła: "Aby dana dyscyplina mogła być oceniana, musi być w niej zatrudnionych 12 osób. Ale według przepisów liczba ta obowiązuje na określony dzień pod koniec ewaluacji. Skutek był taki, że w niektórych jednostkach zatrudniane były osoby, które na co dzień tam nie pracowały, tylko po to, by podwyższyć liczbę N, jednocześnie podnosząc też punkty danej dyscypliny poprzez ich wkład publikacyjny".

Dodała, że podobne praktyki obserwowano podczas poprzedniej ewaluacji. "To kluczowa kwestia i dlatego teraz na pewno będziemy wnioskować o wprowadzenie zmian w tym kryterium" - zapowiedziała. Jednocześnie pochwaliła planowane wliczenie do liczby N doktorantów.

Rektorka UAM pozytywnie oceniła też wprowadzenie w projekcie rozporządzenia rozszerzenia pojęcia tzw. kryterium trzeciego, czyli wpływu działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki. W zapisach znalazł się punkt o wprowadzeniu w celu ewaluacji nowej – obok dotychczasowej – skali dotyczącej tego kryterium. KEN lub eksperci będą mogli wybrać, czy oceniają zasięg wpływu w znaczeniu geograficznym, czy w zależności od kompletności oddziaływania wpływu (całkowity, szeroki, częściowy, ograniczony, marginalny).

"Dobrze, że uwzględniono wpływ nauki nie tylko na gospodarkę, ale też na otoczenie społeczne, bo to jest ważne zwłaszcza dla nauk humanistycznych i społecznych" – podkreśliła prof. Kaniewska.

Przypomniała, że obecny system ewaluacji jest niedoskonały i w ostatnim roku obecnej oceny działalności naukowej nie ma już czasu, żeby go poprawiać na poziomie ustaw, tylko trzeba wprowadzać niewielkie zmiany "o charakterze antymanipulacyjnym" za pomocą rozporządzeń. "Trzeba zamknąć tę ewaluację i koniecznie jak najszybciej wypracować jej nowy model, różniący się znacząco od obecnego" – zaznaczyła.

Rozmówczyni PAP jest dobrej myśli w kwestii prac nad nowym systemem ewaluacji. "Trwa formowanie zespołu do spraw ewaluacji. We wtorek mamy zgłosić ministerstwu kandydatów KRASP. To doradcze gremium, jak sądzę, wypracuje koncepcję nowej ewaluacji – i to na tyle szybko, żeby można ją było w porę wprowadzić w życie. Liczę, że taki plan urodzi się w dyskusji. Dużo myśleliśmy na ten temat i wydaje się, że wokół nowych zasad ewaluacji nie będzie wielu kontrowersji. Jeśli się pojawią, prawdopodobnie będą dotyczyć szczegółów, nie kształtu całego systemu. Mam nadzieję, że to się uda" – podsumowała prof. Kaniewska. (PAP)

Nauka w Polsce, Anna Bugajska

abu/ bar/ jpn/