„Zakażenia pneumokokowe do niedawna kojarzone były głównie z chorobami dzieci, ale postępujący proces starzenia się naszego społeczeństwa zmienił to diametralnie. To właśnie wśród starszych obserwuje się największą liczbę zachorowań na pneumokokowe zapalenia płuc, co wiąże się z częstymi hospitalizacjami i wzrostem kosztów opieki zdrowotnej w Polsce” – podkreślił specjalista chorób zakaźnych prof. Ernest Kuchar, kierownik Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w informacji prasowej przesłanej PAP.

Jak przypomniał, najbardziej skutecznym działaniem, jakie można podjąć, by chronić seniorów przez pneumokokowym zapaleniem płuc są szczepienia.

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH - Państwowy Instytut Badawczy podaje, że zapalenie płuc jest przyczyną ok. 50 proc. hospitalizacji z powodu chorób układu oddechowego u osób dorosłych w Polsce. Najczęściej jest wywołane przez pneumokoki, bakterie określane jako dwoinka zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae).

Pneumokoki przenoszą się drogą kropelkową, co zwiększa ryzyko ich szybkiego rozprzestrzeniania się, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, gdy odporność organizmu jest osłabiona. Mogą również prowadzić do rozwoju inwazyjnej choroby pneumokokowej (w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy sepsy).

Dla osób powyżej 65. roku życia oraz dla pacjentów z przewlekłymi schorzeniami – takimi jak cukrzyca, choroby serca czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – infekcja pneumokokowa jest wyjątkowo groźna. W tych grupach zapalenie płuc może mieć ciężki przebieg, prowadzić do powikłań zdrowotnych, a nierzadko do zgonu.

Dane z badania Global Burden of Disease Study pokazują, że aż jeden na 25 zgonów wśród dorosłych w wieku powyżej 55 lat można przypisać zakażeniom dolnych dróg oddechowych – w tym pneumokokowemu zapaleniu płuc, grypie i RSV.

„Zapalenie płuc to bardzo groźna choroba, która potrafi odebrać siły i przykuć do łóżka na tygodnie nawet młode i zdrowe osoby, a dla seniorów jest szczególnie niebezpieczna. Jeśli zakażenie wywołane jest przez pneumokoki, choroba rozwija się błyskawicznie i może stanowić poważne zagrożenie dla życia” – wyjaśniła prezes Fundacji Zdrowego Postępu Joanna Bogdanowicz-Antos, cytowana w informacji prasowej. Jak dodała, profilaktyka pneumokokowego zapalenia płuc poprzez szczepienia jest uznawana za jedno z najskuteczniejszych narzędzi ochrony zdrowia publicznego – nie tylko pomaga zapobiegać chorobie i jej powikłaniom, ale też przynosi oszczędności systemowi ochrony zdrowia.

Zgodnie z najnowszymi danymi niezależnej organizacji badawczej w dziedzinie ekonomiki zdrowia - OHE (ang. Office of Health Economics) szczepionki dla dorosłych zapewniają nawet 19-krotny zwrot z inwestycji, a w przypadku szczepionki przeciw pneumokokom zwrot ten wynosi nawet 33-krotną wartość inwestycji. Stanowi to najwyższy zwrot w porównaniu ze szczepieniami przeciw grypie, wirusowi RSV i półpaścowi.

Zwrot z inwestycji w szczepienia przekłada się nie tylko na mniejszą zachorowalność i śmiertelność z powodu danej choroby zakaźnej, ale również na system opieki zdrowotnej, ponieważ zaoszczędzone dzięki szczepieniom środki mogą być alokowane na inne potrzeby.

W dłuższej perspektywie inwestycja w szczepienia osób starszych oznacza także mniejsze ryzyko rekonwalescencji, nasilenia przebiegu chorób współtowarzyszących, a także mniejszą konieczność opieki nad pacjentem geriatrycznym.

„Jestem przekonany, że w zakresie zakażeń dolnych dróg oddechowych w populacji dorosłych czas na zmianę paradygmatu z kosztownego leczenia ich groźnych następstw na nastawienie się na profilaktykę i inwestowanie w szczepienia dorosłych. Będzie to miało przełożenie także na inne obszary terapeutyczne, m.in. kardiologię, gdyż choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią najczęstszą przyczynę umieralności na świecie, a jednocześnie pacjenci kardiologiczni stanowią grupę ryzyka pneumokokowego zapalenia płuc” – ocenił prof. Kuchar.

Jak dodał, w jednej z ważnych metaanaliz wykazano, że szczepienia przeciwko pneumokokom wiążą się ze spadkiem śmiertelności z powodu chorób sercowo-naczyniowych i zawału mięśnia sercowego. „To dowód na to, że profilaktyka stanowi fundament stabilności naszego systemu opieki zdrowotnej, który obecnie mierzy się z niedoborem zasobów i potrzebą oszczędności we wszystkich obszarach” – podkreślił ekspert.

Bogdanowicz-Antos oceniła, że programy szczepień dorosłych stanowią potężne narzędzie umożliwiające złagodzenie presji wywieranej na system ochrony zdrowia przez starzenie się społeczeństwa. „Chciałabym, abyśmy pracowali nad zmianą nastawienia na bardziej zapobiegawcze. (...) Taki sposób myślenia sprawia, że system opieki zdrowotnej zyskuje większe zasoby na leczenie innych, nieprzewidywalnych wyzwań zdrowotnych, którym nie można zapobiec w tak prosty sposób jak właśnie pneumokokowemu zapaleniu płuc” – podsumowała.

Jak przypomina PZH na swoich stronach internetowych, od 1 września 2023 r. na liście leków refundowanych znalazła się 13-walentna szczepionka przeciw pneumokokom. Jest ona bezpłatna dla pacjentów w wieku 65 lat i starszych z grup ryzyka wystąpienia choroby pneumokokowej.(PAP)

jjj/ bar/ mhr/