Wykaz punktowanych czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych sporządza minister nauki i udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej. Z jego wykorzystaniem Komisja Ewaluacji Nauki (KEN) ocenia działalność instytucji i pracowników naukowych.

W 2023 roku proces ewaluacji był przedmiotem burzliwej dyskusji. W środowisku akademickim kontrowersje wywołał fakt, że punktacja w wykazie czasopism była modyfikowana w trakcie okresu ewaluacji oraz że część zmian nie była zatwierdzona przez KEN.

Dlatego tuż po objęciu stanowiska szefa resortu nauki, w grudniu 2023 r., Dariusz Wieczorek zapowiedział zmiany w tym wykazie. 1 stycznia 2024 r. weszła w życie lista czasopism powstała na podstawie projektu opracowanego przez KEN z 29 czerwca 2023 r. Tym samym z wykazu usunięto zmiany dotyczące czasopism naukowych, których KEN nie zaproponowała w uchwale, a które zostały dodane przez byłego szefa resortu Przemysława Czarnka w 2023 r.

Ministerstwo nauki zapowiedziało też prace nad projektem nowego rozporządzania ws. wykazu czasopism naukowych, w którym nastąpi powiązanie oceny parametrycznej, wskaźnikowej, z oceną ekspercką.

Opublikowane we wtorek na stronach Rządowego Centrum Legislacji rozporządzenie to realizacja tych zapowiedzi.

Z projektu wynika, że tak jak dotychczas - minister będzie sporządzał wykaz czasopism na podstawie projektu wykazu czasopism sporządzonego przez KEN.

Wykaz wydawnictw będzie obejmował wydawnictwa publikujące recenzowane monografie naukowe podzielone na dwie grupy. Klasyfikacja wydawnictw do poszczególnych grup będzie oparta na wynikach eksperckiej oceny dokonywanej przez KEN. W wyniku tej oceny zostaną wyłonione dwie grupy wydawnictw ujętych na dwóch listach.

Tak jak dotychczas, pierwszą grupę wydawnictw wyłonionych w wyniku oceny eksperckiej będą stanowiły te spełniające etyczne i naukowe standardy wydawnicze. Przy ich ocenie będzie brane pod uwagę, czy wydawnictwo stosuje zasady etyki publikacyjnej w celu przeciwdziałania nieuczciwym praktykom publikacyjnym, w szczególności zgodnie z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej (COPE – Committee on Publication Ethics) oraz czy stosuje ustaloną procedurę recenzji naukowej dla wszystkich monografii naukowych lub monografii pod redakcją naukową.

Drugą grupę będą stanowiły wydawnictwa spełniające ww. warunki dla wydawnictw z pierwszej grupy oraz cechujące się dodatkowo rozpoznawalnością i prestiżem w międzynarodowym środowisku naukowym. Jak zapowiedziano, KEN będzie dokonywała dodatkowej oceny wydawnictw zakwalifikowanych do pierwszej grupy, biorąc pod uwagę, czy wydawnictwo wydaje recenzowane monografie naukowe wnoszące istotny wkład w rozwój światowej nauki, czy prowadzi politykę wydawniczą przyczyniającą się do upowszechniania monografii naukowych w skali światowej, a także czy stosuje jednolite standardy kwalifikowania monografii naukowych do publikacji, nieuzależnione od wniesienia opłaty za publikację monografii lub wysokości tej opłaty oraz czy jest uznawane przez środowisko naukowe za wiodące.

KEN na podstawie ww. list będzie sporządzała projekt wykazu wydawnictw, który będzie przekazywała ministrowi. Na jego podstawie minister sporządzi wykaz wydawnictw. Analogicznie jak w obecnie obowiązujących przepisach, wydawnictwom ujętym w wykazie, które nie tylko spełniają standardy, ale są również wiodącymi wydawnictwami o zasięgu międzynarodowym, przypisuje się 200 punktów, natomiast pozostałym wydawnictwom ujętym w wykazie – 80 punktów.

W projektowanym rozporządzeniu zmodyfikowano natomiast sposób sporządzania wykazu czasopism. Jak przypomniano w uzasadnieniu, konieczność wprowadzenia zmian w tym zakresie była wielokrotnie podnoszona przez środowisko naukowe, które wskazywało na niedoskonałość rozwiązań przyjętych przy ustalaniu i przypisywaniu punktów czasopismom naukowym.

"Szczególną uwagę zwracano na potrzebę wprowadzenia zmian w zakresie oceny czasopism naukowych publikujących w niektórych dyscyplinach naukowych przeprowadzaną wyłącznie w oparciu o wskaźniki bibliometryczne i potrzebę rozszerzenia katalogu międzynarodowych baz, w których ujęcie byłoby warunkiem do ujęcia czasopisma naukowego w wykazie czasopism" - napisano.

Zwrócono uwagę, że np. Polska Izba Książki, Izba Wydawców Prasy czy Rada Główna Instytutów Badawczych wskazywało na to, że część czasopism naukowych istotnych dla niektórych dyscyplin naukowych nie jest indeksowana w żadnej z baz wskazanych w obowiązującym rozporządzeniu, w związku z czym nie mogą zostać ujęte w wykazie czasopism sporządzanym w oparciu o obecnie obowiązujące przepisy.

Jak wyjaśniono, nowy sposób sporządzania wykazu czasopism i oceny czasopism naukowych ma rozwiązać problemy zgłaszane m.in. przez KEN, w tym złożony i długotrwały proces sporządzania wykazu czasopism, który utrudniał zapewnienie jego aktualności; brak możliwości odzwierciedlenia poziomu niektórych czasopism naukowych w oparciu o przypisane im wartości bibliometryczne; deprecjację czasopism naukowych o dużym znaczeniu dla realizacji celów polityki naukowej państwa, które nie są ujęte we wskazanych w obowiązującym rozporządzeniu międzynarodowych bazach czasopism naukowych o największym zasięgu; niezgodność punktacji czasopism naukowych z ich prestiżem i rzeczywistym poziomem naukowym.

Podobnie jak w obecnie obowiązujących przepisach w projektowanym rozporządzeniu przyjęto, że wykaz czasopism będzie obejmował czasopisma naukowe i recenzowane materiały z konferencji międzynarodowych indeksowane w uznanych międzynarodowych bazach czasopism naukowych o największym zasięgu; oraz czasopisma naukowe będące przedmiotem projektów finansowanych w ramach programu „Wsparcie dla czasopism naukowych”.

Rozszerzono natomiast, zgodnie z postulatami środowiska naukowego, listę międzynarodowych baz czasopism naukowych, które będą brane pod uwagę przy sporządzaniu wykazu czasopism. Zgodnie z projektem bazami tymi będą: Scopus, Web of Science (wybrane indeksy), European Reference Index for the Humanities and Social – 4 – Sciences (ERIH+), Directory of Open Access Journals (DOAJ), EBSCO: Academic Search Ultimate, Business Source Ultimate, Humanities Source Ultimate, Applied Science & Technology Source Ultimate, Sociology Source Ultimate oraz Index Copernicus International: Journal Master List (ICI JML).

Projektodawcy zapowiedzieli, że proces sporządzania wykazu czasopism będzie składał się z dwóch etapów. W pierwszym etapie czasopisma naukowe zostaną ocenione na podstawie wartości wskaźników wpływu, natomiast w drugim etapie będą mogły zostać poddane ocenie eksperckiej. Tak jak dotychczas, ujęcie czasopism naukowych i materiałów z konferencji w bazach będzie ustalane według stanu na dzień wskazany przez ministra.

W projekcie opisano szczegółowo przebieg poszczególnych etapów.

Projekt przyznaje również KEN kompetencje podwyższenia lub obniżenia maksymalnie o dwa progi punktowe - w określonych okolicznościach - wartość punktów przypisanych czasopismu naukowemu w wyniku oceny przeprowadzonej przez zespół ekspertów.

Konsultacje potrwają do 25 listopada br. Rozporządzenie ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia; w tym dniu straci moc wcześniejsze rozporządzenie.

Projekt jest dostępny tutaj. (PAP)

Nauka w Polsce

agt/ bar/ jpn/