Teleopsis dalmanni należy do rodziny Diopsidae, której najbardziej charakterystyczną cechą jest osadzenie oczu na długich szypułkach. Im dłuższe szypułki, a tym samym bardziej oddalone od głowy oczy, tym bardziej atrakcyjny jest samiec w oczach samic i groźniejszy, bardziej onieśmielający wydaje się rywalom.

Badania nad długookimi muchami przeprowadzili naukowcy ze State University of New York - Geneseo (https://doi.org/10.3389/fetho.2024.1461681). Okazało się, że samce z danym wariantem genetycznym - kopią chromosomu X odpowiedzialną za krótsze szypułki oczne są zacieklejszymi wojownikami. Dzięki większej zajadłości zdobywają samice i mutacja ta nadal się utrzymuje.

„Po raz pierwszy zdaję sobie sprawę, że istnieją dowody na związek między egoistycznym genem a agresywnym zachowaniem — powiedziała dr Josephine Reinhardt z Geneseo, autorka korespondencyjna. - Te chromosomy X są dość interesujące, ponieważ są przykładem tego, jak części naszego kodu genetycznego niekoniecznie współpracują ze sobą, ale mają własne egoistyczne interesy. To skrajny przykład, ale samo posiadanie jednego z tych egoistycznych chromosomów wpływa na wiele elementów biologii tych zwierząt, nawet na ich zachowanie”.

U opisywanych muchówek występują dwa typy chromosomu X. Chromosom X niosący mutację krótkich szypułek ocznych odpowiada za proces mejozy: jego allele są nadreprezentowane w plemnikach samców, co oznacza, że jest znacznie bardziej prawdopodobne, że zostaną przekazane.

Samce Teleopsis dalmanni bronią dostępu do partnerek poprzez zastraszające pokazy i walkę. Aby sprawdzić, czy muchy z krótkimi szypułkami ocznymi są bardziej agresywne, naukowcy wykorzystali populacje much z obu typami X. Samce wykazują większą agresję wobec much o podobnej wielkości szypułkach ocznych, dlatego naukowcy dopasowali konkurentów z podobnymi szypułkami ocznymi, a następnie sfilmowali ich zawody i przeanalizowali zachowanie.

Zachowania agresywne były częstsze nie tylko wtedy, gdy dwie muchy były dopasowane pod względem wielkości szypułek ocznych, ale także u samców z „krótkoszypułkowym” chromosomem X. Bardziej bojowe samce miały większe szanse na wygranie rywalizacji, zwłaszcza jeśli angażowały się w więcej walk niż pokazów.

„Kiedy walczący są niedopasowani, walki zwykle kończą się szybko, a mniejszy samiec wycofuje się — wyjaśniła Reinhardt. - Kiedy samiec z chromosomem X warunkującym krótkie szypułki oczne walczy z samcem o podobnej wielkości szypułkach ocznych, jest bardziej agresywny. Ale ponieważ takie samce są przeciętnie mniejsze, prawdopodobnie nadal jest to przeszkoda”.

Nowe obserwacje mogą wyjaśniać, dlaczego muchy z krótkimi szypułkami ocznymi były w stanie się parzyć. Dłuższe szypułki sygnalizują większy rozmiar ciała i bardziej niebezpiecznego przeciwnika, dlatego muchy z krótszymi szypułkami ocznymi zwykle wycofują się z pojedynków. Jeśli samce z chromosomem X napędowym są bardziej agresywne lub nie oceniają dokładnie zagrożenia ze strony innych samców, mogą decydować się na rywalizację z samcami o dłuższych szypułkach ocznych, nawiązując kontakt z samicami przyciągniętymi atrakcyjnością przeciwnika.

Chociaż dodatkowa agresja może być niebezpieczna, może również pomóc muchom uzyskać okazje do kopulacji, których w przeciwnym razie by nie miały. Jednak nie może w pełni zrównoważyć doboru płciowego. Modelowanie rozprzestrzeniania się zmutowanego chromosomu X sugeruje, że może to wyjaśniać, dlaczego nie uzyskał on przewagi: samice nadal preferują samce z dłuższymi szypułkami ocznymi, utrzymując niską częstotliwość występowania wariantu.

Autorzy zwracają uwagę, ze obserwowali niewielką liczbę muchówek i można by przeprowadzić większe badanie w warunkach bardziej przypominających naturalne.(PAP)

Paweł Wernicki

pmw/ bar/